آلودگی هوا در اصفهان؛ از بحران زیست محیطی تا معضل روزمره

نازک نارنجی اصفهان – عاطفه علیان: اصفهان، این روزها با چالشی جدی روبرو است به نام آلودگی هوا. وضعیت آلودگی هوا در این کلان‌شهر به حدی رسیده که برای بسیاری از شهروندان به یک امر عادی تبدیل شده است، در حالی که اثرات مخرب آن بر سلامت عمومی همچنان به شدت نگران‌کننده است.

از ابتدای سال جاری تا نهم مردادماه یعنی در ۱۳۳ روز گذشته اصفهان ۱۰ روز پاک، ۸۰ روز سالم قابل قبول، ۳۷ روز در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس و ۶ روز ناسالم برای عموم مردم داشته است. بسیاری از شهروندان اصفهانی دیگر به هشدارهای مکرر درباره آلودگی هوا واکنشی نشان نمی‌دهند و آن را جزئی از زندگی روزمره خود می‌دانند.

حسن، مردی ۴۵ ساله و پدر دو فرزند، هر روز صبح زود از خانه خارج می‌شود تا به محل کار خود در مرکز شهر برسد. او می‌گوید: آلودگی هوا در اصفهان به یک معضل روزمره و عادی تبدیل شده است. ما عادت کردیم که در هر فصلی از سال، با چالش‌های مختلفی روبرو باشیم که همه آن‌ها به نوعی با آلودگی هوا مرتبط است.  اصفهان همیشه برای من شهر چهار فصل پر از انرژی بود، اما حالا با هر دم و بازدم، احساس می‌کنم دارم دود تنفس می‌کنم.

حسن ادامه می‌دهد: بچه‌ها نیاز به بازی و تفریح دارند، اما هر بار که به بیرون می‌آییم، نگران سلامتی شان هستم. گرما و آلودگی هوا باعث شده که نتوانیم به راحتی از تابستان لذت ببریم.

در همین ارتباط، مریم خادمی، متخصص بهداشت عمومی در گفت‌وگو با خبرنگار نازک نارنجی می‌گوید: آلودگی هوا به دلیل تکرار مداوم و عدم تغییر قابل توجه در وضعیت کیفی هوا، به یک مسئله روزمره برای شهروندان تبدیل می‌شود. این عادی شدن می‌تواند به عدم حساسیت جامعه نسبت به خطرات جدی این معضل منجر شود. تحقیقات نشان می‌دهد که قرار گرفتن مداوم در معرض هوای آلوده می‌تواند باعث بروز بیماری‌های قلبی، تنفسی، و حتی سرطان شود. این امر به ویژه برای کودکان و سالمندان خطرناک است. همچنین، آلودگی هوا می‌تواند باعث افزایش اضطراب و افسردگی در افراد شود.

او ادامه می‌دهد: عادی شدن وضعیت آلودگی هوا در اصفهان یک زنگ خطر جدی است که نباید نادیده گرفته شود. سلامت و رفاه شهروندان باید در اولویت قرار گیرد و اقدامات عملی و موثری برای بهبود کیفیت هوا انجام شود. تا زمانی که این مشکل به صورت جدی و همه‌جانبه مورد توجه قرار نگیرد، آلودگی هوا همچنان به تهدیدی بزرگ برای زندگی در این شهر تاریخی باقی خواهد ماند.

خادمی تاکید می کند: زاینده‌رود، به عنوان یکی از مهمترین رودخانه‌های مرکزی ایران، نقش بسیار حیاتی در زندگی شهروندان اصفهانی و زیست‌بوم منطقه ایفا می‌کند. خشکی زاینده‌رود در سال‌های اخیر نه تنها به یک بحران زیست‌محیطی تبدیل شده، بلکه تاثیرات گسترده‌ای بر کیفیت هوا و عادی شدن وضعیت آلودگی در اصفهان داشته است.

خشکی زاینده‌رود باعث تغییرات گسترده‌ای در اکوسیستم و زندگی روزمره شهروندان شده است. این تغییرات به تدریج به یک وضعیت عادی تبدیل شده‌اند و مردم با شرایط جدید خو گرفته‌اند. این تطابق به معنای کاهش حساسیت عمومی نسبت به مشکل آلودگی هوا و افزایش پذیرش آن به عنوان یک واقعیت روزمره است. وقتی مردم به طور مداوم با وضعیت آلودگی هوا روبرو می‌شوند و راه‌حل‌های موثری برای کاهش آن نمی‌بینند، به تدریج این وضعیت را به عنوان بخش طبیعی زندگی خود می‌پذیرند.

منصور شیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار نازک نارنجی می‌گوید: یکی از تاثیرات مهم خشکی زاینده‌رود، کاهش رطوبت هوا در منطقه است. آب زاینده‌رود به‌طور طبیعی باعث افزایش رطوبت و کاهش گرد و غبار معلق در هوا می‌شد. با خشکی رودخانه، میزان رطوبت کاهش یافته و شرایط برای افزایش گرد و غبار و ذرات معلق در هوا فراهم شده است. این موضوع می‌تواند به تشدید آلودگی هوا و افزایش ذرات آلاینده کمک کند.

او بر اهمیت مدیریت پایدار منابع آب تأکید دارد و معتقد است که برای مقابله با بحران‌های زیست‌محیطی باید سیاست‌های جدی و مؤثری برای احیای رودخانه زاینده‌رود اتخاذ شود. بدون توجه به این مسائل و عدم اجرای برنامه‌های حفاظتی از سوی سازمان محیط زیست کشور و وزارت نیرو، وضعیت آلودگی هوا در اصفهان، بهبود نخواهد یافت و بحران‌های بیشتری به وجود خواهد آمد که نمونه آن را در آلودگی هوا در تابستان شاهد هستیم.

محمد شریفی، جامعه‌شناس هم در گفت‌وگو با خبرنگار نازک نارنجی می‌گوید: مردم اصفهان به دلیل تکرار مداوم وضعیت آلودگی هوا و عدم مشاهده تغییرات محسوس در بهبود آن، به تدریج این وضعیت را به عنوان بخشی از زندگی روزمره خود پذیرفته‌اند. این عادی شدن به معنای کاهش حساسیت عمومی نسبت به این مشکل و کاهش تلاش‌های مردمی برای تغییر وضعیت است.

او دلایل عادی شدن آلودگی هوا در بین مردم اصفهان را تکرار مداوم و فقدان تغییرات محسوس می‌داند و توضیح می‌دهد: وضعیت آلودگی هوا به طور مداوم تکرار شده و عدم تغییرات محسوس در بهبود آن، باعث شده که مردم به این وضعیت خو بگیرند. بسیاری از مردم از تاثیرات بلندمدت آلودگی هوا بر سلامت خود آگاه نیستند و به همین دلیل نسبت به آن واکنش جدی نشان نمی‌دهند.

این جامعه‌شناس تاکید می‌کند: خشکی زاینده‌رود و عادی شدن وضعیت آلودگی هوا در اصفهان یک زنگ خطر جدی است که نباید نادیده گرفته شود. برای مقابله با این چالش‌ها، نیازمند یک رویکرد جامع و پایدار هستیم. از جمله راهکارهای پیشنهادی می‌توان به مدیریت صحیح منابع آب، توسعه و بهبود سیستم حمل و نقل عمومی، افزایش فضای سبز و پوشش گیاهی، و آگاهی‌بخشی به شهروندان اشاره کرد. تنها با همکاری مشترک میان مسئولان، کارشناسان و مردم می‌توان امیدوار بود که وضعیت هوای اصفهان بهبود یابد و از اثرات منفی خشکی زاینده‌رود کاسته شود.

حالا دیگر برای اصفهانی‌ها بهار با نفس‌های سنگین، تابستان با هرم گرمای خفه، پاییز با نفس‌های مسموم و زمستان با وارونگی هوا و بحران تنفس عادی شده است. برای مقابله با این وضعیت، نیاز به اقدامات جدی و هماهنگ از سوی مسئولان و آگاهی‌بخشی به مردم داریم. تنها با همکاری مشترک و تلاش‌های مستمر به ویژه جریان دائمی زاینده‌رود از سراب تا پایاب می‌توان امیدوار بود که وضعیت هوای اصفهان بهبود یابد تا از اثرات منفی آن بر سلامت و کیفیت زندگی مردم کاسته شود.

46