چرا تلگرام در پوشش خبری جنگ غزه جایگزین اینستاگرام شد؟

به گزارش نازک نارنجی، ایرنا نوشت: جنگ غزه در سال ۲۰۲۳ و ازدحام رسانه های اجتماعی و ادعای استقلال آنها فرصت خوبی شد تا میزان وابستگی و استقلال این شبکه ها و پیام رسان های اجتماعی که به محافل اصلی رد و بدل اطلاعات در سراسر جهان تبدیل شده، بررسی و تحلیل شود. سانسور گسترده در اینستاگرام که چند سال قبل با حذف چهره و هشتگ های مرتبط با حاج قاسم سلیمانی شروع شده بود در جنگ فلسطین و اسرائیل در سال ۲۰۲۳ نیز با جهت گیری روشن و آشکاری ادامه یافت:

به استناد محتوای کاربران اینستاگرامی، برخی پست ها و استوری های حمایتی از فلسطین که پرچم یا محتوای نوشتاری مرتبط با فلسطین داشتند، حذف و به صاحبان این اکانت ها هشدار تعلیق یا حذف اکانت داده شد تا مشخص شود زاکربرگ و مجموعه متا و اینستاگرام تا چه اندازه سوگیری به سود رژیم صهیونیستی داشته و لابی های اسرائیل در کنترل و مدیریت این رسانه اجتماعی تاچه حد موثر بوده است. وضعیت پوشش خبری جنگ غزه در توئیتر و تلگرام تا حد زیادی متفاوت بود و این دو پلتفرم و صاحبان آن نشان دادند تنها ادعای رسانه مستقل و آزاد را یدک نمی کشند و در عمل نیز بیشترین محتوای غیرسانسوری در این دو بستر خبری و تحلیلی منتشر شده است.

شبکه بی بی سی نیز با اذعان به قلع و قمع حساب های حماس در شبکه اجتماعی اینستاگرام، بیان کرده که در پی آن،حماس با در پیش گرفتن یک استراتژی جدید رسانه ای و در اقدامی موثر، به پیام رسان تلگرام روی آورده است. از زمان آغاز حمله اخیر حماس به جنوب اسرائیل، آمار مشترکان هر دو کانال تلگرامی حماس و گردان های قسام جهشی بی سابقه داشته است. یک روز قبل از این حمله، کانال تلگرامی حماس ۴۱هزار مشترک داشت اما تنها در عرض پنج روز، این تعداد سه برابر شد و به ۱۲۰ هزار رسید. مشترکان کانال تلگرام گردان های قسام هم در این دوره زمانی از ۲۰۰ هزار به حدود ۵۸۰ هزار نفر افزایش یافت. تعداد مشترکان کانال تلگرامی ابوعبیده، سخنگوی گردان های قسام هم در این مدت به حدود ۳۹۵ هزار نفر رسید.

در روزهای اخیر محبوبیت کانال تلگرام گردان های قسام، از رقبای این گروه مسلح در کرانه غربی مانند «عرین الاسود» (کنام شیرها) که ۲۵۳ هزار مشترک دارد، بیشتر شده است.

به نظر می رسد رشد شدید کانال های تلگرام وابسته به حماس، نتیجه یک استراتژی هماهنگ و به دقت طراحی شده است. هم زمان با آغاز حمله حماس به جنوب اسرائیل، گردان های قسام شروع به هم رسان کردن گسترده ویدیوهای تدوین شده حمله در تلگرام کرد که کیفیت آنها بسیار بالاتر از ویدیوهایی بود که در سال های قبل در این پیام رسان منتشر می کرد. آن طور که از تصاویر پیدا بود، بعضی از این ویدیوها با پهپاد یا دروبین های «گوپرو» که کیفیت بالایی دارد، گرفته شده بود.

این ویدیوها به شکل گسترده در رسانه های حماس بازنشر شد، از جمله در پخش زنده شبکه تلویزیونی الاقصی و همین طور شبکه های اجتماعی وابسته به این گروه. اتکای شدید حماس به پیام رسان تلگرام نشان دهنده تلاش این جنبش برای تعیین روایت رسانه ای از همان ابتدای حمله بود تا تصویر آسیب پذیر نبودن اسرائیل را خدشه دار کند.

گروه داده کاوی ایرنا در ۳ گزارش مختلف، هشتگ های مهم و میزان پراکندگی آنها میان حامیان فلسطینی و اسرائیلی را در توئیتر مورد بررسی قرار داد و در این گزارش تصویر جنگ یک ماهه اسرائیل و فلسطین در تلگرام از نظر میزان تولید محتوا، فعال ترین کاربران و محتوای برجسته شده و محبوب مخاطبان کانال های تلگرامی تجزیه و تحلیل شده است.

داده های این گزارش از تاریخ ۱۴ آنلاین ۱۴۰۲ یعنی یک روز قبل از عملیات طوفان الاقصی تا ۱۵ آبان ماه( فاصله زمانی یک ماهه) از طریق سامانه پایشگر شبکه های اجتماعی و با بهره گیری از هوش مصنوعی و الگوریتم های برنامه نویسی استخراج، طبقه بندی و بررسی و تحلیل شده است.

میزان بازدید و تولیدمحتوای مرتبط با غزه در مقایسه با کل محتوای کانال های تلگرامی

استخراج داده ها در ماه نخست جنگ غزه نشان می دهد که بیش از ۶ میلیون پست از سوی حدود ۱۵۰ هزار کانال تلگرامی درباره این جنگ نشر و بازنشر شده و در مجموع ۱۲ میلیارد بازدید گرفته اند. این در حالی است که در همین مدت، در مجموع در تلگرام، ۱۵۲ میلیون پست از سوی ۸۵۰ هزار کانال منتشر شده و ۹۰ میلیارد بازدید گرفته است.

مقایسه محتوای انتشاریافته در تلگرام درباره جنگ غزه در قیاس با کل محتوای منتشرشده در این بستر، نشان می دهد که نزدیک ۱۵ درصد بازدیدهای تلگرامی در این مدت مربوط به جنگ غزه و محتوای مرتبط با فلسطین و اسرائیل بوده است. از نظر محتوا نیز، محتوای مربوط با جنگ فلسطین و اسرائیل از ۷ اکتبر، حدود ۴ درصد کل محتوای تلگرام را در بازه یک ماهه بعد از جنگ تشکیل داده است.

روند انتشار محتوا در کانال های تلگرامی چگونه و با چه سرعتی بوده است؟

بررسی روند انتشار محتوای منتشر شده در تلگرام از تاریخ ۱۴ آنلاین تا ۱۶ آبان ماه یعنی بازه زمانی یک ماهه بعد از شروع جنگ، روند نسبتا پرنوسانی را نشان می دهد که وجود ۳ قله خبری در این گراف جلب توجه می کند:

۱۶ آنلاین ماه: اولین قله خبری تلگرام در این روز صورت گرفته است که محتوای مربوط به عملیات طوفان الاقصی و بازتاب های جهانی و تحلیل و تفسیرهای پیرامون آن را شامل شده است.

۲۶ آنلاین ماه: بیشترین حجم محتوا در بازه زمانی یک ماهه در این تاریخ صورت گرفته است که به طور خاص به بمباران بیمارستان المعمدانی در غزه اختصاص داشته است. این رویداد خبری و حمله وحشیانه رژیم صهیونیستی بازتاب های گسترده ای در همه بسترهای خبری در سراسر جهان پیدا کرد.

۶ آبان: سومین پیک یا قله خبری این موج به تداوم حملات رژیم صهیونیستی، قطع برق و اینترنت و بازتاب های جهانی این اتفاقات مربوط بوده است. حجم زیادی از محتوای منتشرشده این بخش به همدلی با فلسطینی ها و اعلام انزجار و ناراحتی از اسرائیلی ها اختصاص یافته بود.

فعال ترین کانال های تلگرامی انتشاردهنده محتوای جنگ غزه کدامند؟

در این بخش، فعال ترین کاربرانی که بیشترین محتوا را مربوط به جنگ غزه در بازه زمانی ۱۴ آنلاین تا ۱۶ آبان در تلگرام منتشر کرده اند، استخراج و مورد بررسی قرار گرفتند:

به نظر می رسد انتشار آزاد اطلاعات در تلگرام باعث شده حجم زیادی از اخبار و تصاویر مربوط به جنگ، در کانال های تلگرامی منتشر شود و در این میان و در بین کانال های فعال تلگرامی، سهم حامیان فلسطین به مراتب بیشتر از اسرائیل بوده است.

بررسی ۱۰ کانال فعال تلگرامی در این مقطع زمانی که بین ۶ هزار تا ۱۳ هزار پست نشر و بازنشر کردند، نشان از این دارد که ۹۰درصد این رسانه ها به زبان عربی و مربوط به جهان عرب بودند که به حمایت مستمر و مداوم از فلسطین پرداختند. یک کانال تلگرامی ایرانی نیز در میان ۱۰ کانال فعال جنگ غزه مشاهده می شود که با نزدیک ۶۰ هزار عضو، بیش از ۱۰ هزار پست در این مدت منتشر کرده است.

به جز ایران، کانال های تلگرامی منتسب به عراق، مصر و قطر از جمله کشورهایی بودند که در پوشش خبری تحولات جنگ غزه بیشترین فعالیت را داشته اند.

کانال تلگرامی الجزیره مباشر با ۲۶۰ هزار عضو پرعضوترین کانال این جدول و کانال تلگرامی انفوبلاس منتسب به عراق با ۴ هزار عضو کمترین تعداد دنبال کننده را داشته اند.

تخصیص ۵۰درصدی کانال های تلگرامی با هویت جغرافیایی اعلام نشده از دیگر ویژگی های جدول فعال ترین کانال های تلگرامی جنگ غزه بوده است؛ به طوری که کانال فلسطین الاقصی با ۱۳ هزار و ۷۷۳ پست، به عنوان فعال ترین رسانه، کانالی بدون اعلام جغرافیای فعالیت محسوب می شود و به جز این کانال، ۴ رسانه پرمخاطب و فعال با هویت جغرافیایی نامعلوم به نشر و بازنشر محتوای جنگ مشغول بودند.

هشتگ های پرتکرار کانال های تلگرامی در موضوع جنگ غزه

با وجود اینکه استفاده از هشتگ آنچنان که در توئیتر مرسوم است، در تلگرام رایج نیست، برخی کانال های تلگرامی برای جستجوی راحت تر و همگرایی بیشتر، اقدام به انتشار هشتگ های منحصر به فرد و پرتکرار می کنند:

در بازه زمانی یک ماه نخست جنگ غزه، طوفان الاقصی پرتکرارترین هشتگ مورد استفاده در میان کانال های تلگرامی و مرتبط با جنگ غزه بوده است.

تحلیل ۱۰ هشتگ پرتکرار این بازه زمانی و مرتبط با جنگ نشان می دهد همه این هشتگ ها به زبان عربی است که به طور خاص حکایت از حجم زیاد محتوای عربی و هشتگ های پرتکرار به این زبان دارد.

نکته قابل توجه دیگر، موضع گیری حمایتی این هشتگ ها به نفع فلسطینی هاست: هشتگ هایی چون غزه تحت القصف، الیمن مع فسطین و لستم وحدکم از جمله این هشتگ ها بودند.
 

چه محتوایی از پست های تلگرامی درباره جنگ غزه، بیشتر دیده شد؟

یکی دیگر از شاخص های مهم در بررسی محتوای جنگ در بستر تلگرام، تحلیل محتواهای محبوب کاربران است که به طور معمول از بررسی محتوای پربازدید به دست می آید:

پربازدیدترین محتوای مربوط به جنگ غزه در بازه زمانی ۱۴ آنلاین تا ۱۶ آبان، پست بازنشری از کانال ابوعبید بوده است: «در پاسخ به جنایت دشمن مبنی بر آوارگی مردم ما و اجبار آنها به فرار از منازل خود در چندین منطقه نوار غزه، به ساکنان شهر اشغالی عسقلان تا قبل از ساعت پنج عصر امروز مهلت می دهیم از آنجا خارج شوند. و هر کس هشدار داد، معذور است.. »

در این پست به طور کاملا آشکار، به ساکنان شهر اشغالی عسقلان مهلت داده شده که محل مورد نظر را تخلیه کنند. این پست از سوی حامیان فلسطین منتشر شده و بیش از ۲ میلیون بازدید گرفته بود.

عرین الاسود که از کانال های محبوب در منطقه کرانه باختری است، با ۱.۵ میلیون بازدید دومین پست تلگرامی پربازدید این موج تلگرامی بوده است. در متن این پست آمده است: «تو ای اقصی، ای غزه، تو ای ابوخالد، تو ای ابوخالد، تو ای اقصی، همه دنیا دیده اند که چه کسی چه کسی را محاصره کرده است، و همه جهان خواهند دید که در میان برادران تو محاصره خواهند شد.»

سومین پست پربازدید این بازه زمانی در تلگرام که از کانال ابوعبیده بازنشر شده، بخشی از سخنرانی «ابو عبیده» سخنگوی نظامی گردان های القسام در بیست و پنجمین روز از نبرد طوفان الاقصی در میان کانال های مختلف تلگرامی است.

این پست نیز با بازدید قابل توجه ۱ میلیون و ۳۰۰ هزارتایی مخاطبان تلگرامی مواجه شده است.

تحلیل و جمع بندی

۱. تحلیل تصویر کلی جنگ غزه در تلگرام نشان می دهد که در وهله نخست، تلگرام بسترخوبی برای انتشار اطلاعات و اخبار مربوط به جنگ بوده که حجم زیاد و تنوع مطالب حکایت از کاهش حداقلی سانسور و جریان آزاد اطلاعات در این پلتفرم دارد و تصویر مستقل بودن آن را پررنگ و تایید می کند.

۲. حضور حداکثری حامیان فلسطین در تلگرام علاوه بر اینکه نشان می دهد این کشور چه اندازه در بستر شبکه های اجتماعی و به خصوص تلگرام محبوب است، حکایت از این مهم دارد که رسانه ها و کانال های شناسنامه دار و ناشناس به طور گسترده ای در سراسر جهان به حمایت مردم مظلوم فلسطین پرداختند.

۳. واکاوی فعال ترین کانال های تلگرامی مرتبط با جنگ غزه و محبوب ترین محتوای این پلتفرم دلالت بر این مهم دارد که کشورهای عرب زبان از جمله مصر، عراق و قطر به همراه رسانه های ایرانی بیشترین حامیان فلسطین در تلگرام بودند که بیشترین تولید محتوای این رسانه در بازه زمانی یک ماهه مربوط به آنها بوده است.

انتهای پیام