هلوی امیرآباد، چراغ روشنی که باید برند شود

اینگونه است که زردآلو و سبزه لریجان، گوجه، بلال و آفتابگردان جودان (جردیجان)، انار خورهه، هلوی امیرآباد بزیجان، بید قرمز بزیجان، بادام و انگور گلچشمه و گیلاس عیسی آباد توانسته اند نامی برای خود دست و پا کرده و به دلیل سابقه بسیار روستائیان در تولید این محصولات، به کیفیت و کمیت مناسبی دست پیدا کنند.

روستای امیرآباد بزیجان در دهستان باقرآباد از بخش مرکزی شهرستان محلات، در فاصله ۳۵ کیلومتری و در محدوده شمال غربی این شهرستان واقع شده است. امیرآباد و بزیجان دو روستای مجزا از یکدیگر هستند، اما احتمالا به این دلیل این روستا را امیرآباد بزیجان می نامند که با روستایی به همین نام در شهرستان محلات اشتباه گرفته نشود.

برای رسیدن به امیرآباد باید با حرکت از مسیر محلات به خمین و طی مسافت حدود ۱۹ کیلومتری و پس از صفی آباد، وارد جاده روستایی شد. از اینجا با طی مسافت حدودا ۱۵ کیلومتری به امیرآباد می رسیم. دسترسی از سمت اراک نیز از طریق جاده خمین به محلات امکانپذیر است. امیرآباد در فاصله ۶ کیلومتری بزیجان قرار دارد که بید قرمز به عنوان محصول منحصر به فرد آن، جهانی شده است.

بر اساس اطلاعات دریافتی از درگاه ملی آمار و طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ تعداد ۲۸ خانوار شامل ۷۶ نفر در این روستا سکونت داشته اند. مقایسه جمعیت ۷۶ نفری سال ۱۳۹۰ و ۷۲ نفری سال ۱۳۸۵ روستا در کنار سکونت ۲۸ خانوار در سال ۱۳۹۰ و ۲۱ خانوار در سال ۱۳۸۵، نشان می دهد که امیرآباد از نظر مهاجرت نسبت به روستاهای دیگر در وضعیت مناسبی قرار دارد و با در نظر گرفتن مرگ و میرهای احتمالی در بازه ۱۰ ساله سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵، می توان نسبت به مهاجرت معکوس در امیرآباد امیدوار بود.

اواخر تابستان بود که به امیرآباد رفتم تا آخرین روزهای برداشت هلو را از دست نداده باشم و گزارش پیش رو حاصل گشت و گذار در باغات پربرکت هلو و گپ و گفت با باغداران این روستاست.

با نزدیک شدن به روستا، باغ ها خیلی زودتر از خانه ها خودنمایی کردند، در واقع باغات اصلی روستا چند کیلومتری از آن فاصله دارند. در فصل برداشت هلو به باغ ها که می رسید، گوی های سرخ رنگی که درختان را زینت داده اند نشانه به مقصد رسیدن است، اینجا درختان پربار هلو به بزمی خوشرنگ دعوت تان می کنند.

هلو، میوه ای آبدار، خوش طعم و خوش عطر با نام علمی Prunus Persica و سرشار از انواع ویتامین ها از جمله گروه ویتامین ب و ویتامین آ است. چین خاستگاه این میوه بوده و ایران در کنار یونان، امریکا، ترکیه، اسپانیا و ایتالیا، از برترین تولیدکنندگان این میوه است.

پرواز کبک ها اطراف جاده از دیگر جلوه گری های امیرآباد است و نشان می دهد که این منطقه هم مانند بسیاری از نقاط شهرستان محلات، زیستگاه این پرنده است. گرمای هوای سال جاری باعث شده است که درختان هلو زودتر به بار بنشینند. برداشت هلو از اواخر مرداد آغاز شده و تا اواسط شهریور و گهگاه تا پایان تابستان ادامه می یابد. اینجا هم مانند سایر روستاها، خانواده ها در کنار هم محصولات را برداشت می کنند تا نقش کلیدی خانواده در اقتصاد روستا را به نمایش بگذارند.

صمیمیت و سادگی در بین مردم روستا موج می زند، آنگاه که من را میهمان سفره با برکت خود کردند و ادامه گزارش را به هم سفره شدن با آنها پیوند زدم.

باز هم مشکل کم آبی

آنگونه که اهالی روستا گفتند، اگرچه درختان هلو از گذشته در باغ های امیرآباد وجود داشته اند اما رونق کاشت هلو و توسعه باغات این میوه به پس از انقلاب و حفر چاه های کشاورزی برمی گردد. به همین دلیل اکثر باغ ها و درخت های هلو جوان، اما پربار هستند. زمین مستعد کشاورزی و باغداری در امیرآباد بسیار است، اما کمبود منابع آبی، راه را بر توسعه باغ ها بسته است. در سال جاری نیز کم آبی بیشتر از پیش خودنمایی می کند چنانکه با وجود پیاده سازی آبیاری قطره ای در بسیاری از باغات، تنش آبی، اقتصاد روستا را تحت تاثیر قرار داده و به گفته یکی از اهالی، امسال از کشت محصولات کشاورزی خودداری کرده و تمام منابع آبی خود را به باغ ها اختصاص داده اند.

یکی از باغداران امیرآباد گفت: اگر مشکل آب وجود نداشت، امسال نیز مانند سال های گذشته امکان تولید چهار تن لوبیا در روستا وجود داشت.اگرچه امسال شاهد سرمازدگی جدی در درختان هلو نبوده ایم اما شوک خفیف ناشی از تاثیر سرما در فصل گلدهی هلو، تاثیر خود را بر کیفیت محصولات گذاشته است.

در کنار هلو به عنوان محصول محوری باغ ها، سیب، گردو و بادام هم در باغ ها خودنمایی می کند که به گفته کشاورزان، امسال، بر خلاف درختان هلو، بار بهتری بر این درختان نشسته است.

برخی کشاورزان می گویند به خاطر افزایش حداقل دوبرابری قیمت کود شیمیایی، سموم و حتی کود حیوانی، بسیاری از باغداران امسال درختان خود را با هیچ کودی تغذیه نکرده اند که این هم می تواند عاملی برای کاهش کیفیت محصولات باغی باشد.

معضلی از جنس گراز!

درختان هلو امسال نیز مانند بسیاری از سال ها از آفت در امان مانده اند، اما باغداران از آسیب گرازها به درختان هلو گلایه داشتند. یکی از باغداران گفت: با توجه به ارتفاع کم درختان هلو، گرازها تا آنجا که به میوه و برگ درخت ها دسترسی دارند، به آنها آسیب وارد می کنند. استراحت گرازها پای درختان در فصل گل دهی به علت بوی خاص بدن آنها موجب می شود که گل ها به میوه های مطلوبی تبدیل نشوند و این عامل در فصل باردهی موجب بدبو شدن میوه ها می شود.

قیمت پایین هلو و تنش های سرمازدگی

قیمت پایین هلو و تنش های ناشی از سرمازدگی موجب شده برخی از کشاورزان تولید این محصول را به صرفه ندانند و به گفته آنها در سال های اخیر، بسیاری از درختان هلو، جای خود را به درخت بادام و گلخانه داده اند، چراکه باغداران معتقدند این محصولات نسبت به هلو، دردسر کمتری داشته و درآمد بیشتری را برای آنها به ارمغان می آورد.

تهدیدی در کمین هلوی امیرآباد

برخی هم معتقدند نسل پا به سن گذاشته کنونی، آخرین نسلی خواهند بود که دشواری های این کار را به جان می خرند و نسل بعدی، زحمت باغداری را تحمل نخواهد کرد و ادامه این روند، تاریخچه حدود ۴۰ ساله تولید هلو در منطقه را به نابودی خواهد کشاند. اگرچه این محصول با میوه دیگری جایگزین می شود اما این مسئله به معنای از دست رفتن چند دهه دانش تجربی است که با هیچ چیز قابل جبران نیست.

به گفته اهالی امیرآباد، آنتن دهی دو اپراتور بزرگ تلفن همراه در برخی نقاط روستا مطلوب و در برخی نقاط، تقریبا دور از دسترس است. اینترنت همراه یکی از اپراتورها در جایی که شبکه همراه در دسترس است به صورت ۴G بوده اما اینترنت همراه اپراتور دیگر در بیشتر نقاط روستا قطع است.

نکته دیگری که تقریبا در صحبت های تمامی مردم امیرآباد شنیده شد این است که هلوی امیرآباد معمولا به نام بزیجان در بازار عرضه می شود و عموم مردم و بازاریان هلوی این روستا را بیشتر به نام بزیجان می شناسند.

صابون دلالان به تن امیرآبادی ها هم خورده است

اگرچه با وجود مشکلات بسیار، محصول امسال باغات از نظر کمی و کیفی مطلوب بوده است، اما بدون شک، برنده ماراتن نفس گیر نگهداری، مراقبت، رسیدگی به باغ تا به بار نشستن و برداشت محصول، دلالان یا فروشنده های عمده میوه هستند، چرا که محصولات را به نازلترین قیمت از باغدار خریداری کرده و در برخی موارد تا دو برابر قیمت خریدشان، در بازار عرضه می کنند. فراهم کردن امکان عرضه مستقیم تولیدات توسط باغداران در بازار روز چهارشنبه های شهرستان محلات یا بازار میوه و تره بار محلات می تواند علاوه بر کوتاه کردن دست سودجویان و دلالان، منجر به سود بیشتر برای کشاورزان و کاهش قیمت محصولات در بازار شود.

باز هم خلاء صنایع تبدیلی  

اکثر درختان هلوی امیرآباد از نوع زعفرانی و هسته جدا هستند. عطر و طعم هلوی امیرآباد از کیفیت بالایی برخوردار است و پرباربودن درختان، نشان از انتخاب نژاد مناسب برای کشت و تلاش بی وقفه باغداران دارد. اکثر باغداران محصول تولیدی را به محلات برده و تحویل عمده فروش ها می دهند و تاکنون هیچ کدام از صنایع تبدیلی، مشتری محصولات امیرآباد نبوده است.

خلاء صنایع تبدیلی حتی در مقیاس کوچک که موجب ایجاد ارزش افزوده برای تولیدات کشاورزان می شود، مانند تمام روستاهای منطقه، در امیرآباد نیز احساس می شود. ایجاد چنین واحدهایی می تواند علاوه بر دلگرمی مردم روستا و فراهم آوردن سود بیشتر برای کشاورزان، زیرساخت هایی چون اینترنت پایدار را برای روستا به ارمغان بیاورد.

از آنجا که آمار، پیش نیاز برنامه ریزی در هر زمینه ای است، نبود آمار دقیق از میزان تولید و سطح زیرکشت باغات در این روستا، برنامه ریزی کوتاه مدت و بلندمدت را غیرممکن می کند. این اطلاعات، ابتدایی ترین داده های مورد نیاز برای برنامه ریزی و تصمیم گیری جهت جذب سرمایه گذار و راه اندازی صنایع تبدیلی است تا این صنایع به بررسی توجیه ایجاد زیرساخت های مورد نیاز بپردازند.

بر اساس آمار موجود، جمعیت روستا در یک دهه اخیر روند ثابتی داشته اما افزایش میانگین سنی ساکنان روستا در کنار سکونت فصلی برخی اهالی که به منظور برداشت محصولات باغی یا کشاورزی انجام می شود، می تواند زنگ خطری برای تولید هلو باشد. ایجاد واحد فرآوری هلو هرچند در مقیاس کوچک، دلگرمی مناسبی برای تثبیت سکونت در روستاست.

البته با توجه به اینکه محصولات مختلفی در روستاهای محلات تولید می شود یک واحد فراوری می تواند با استقرار در یکی از روستاها محصولات متنوع مورد نیاز خود را از روستاهای اطراف تامین کرده و توجیه لازم برای راه اندازی واحد فراوری میوه و صنعت تبدیلی در این منطقه ایجاد شود، هرچند در دنیای امروز، که دنیای رقابت است قطعا چنین اقدامی بدون نوآوری و ابتکار در تولید و عرضه، ریسک بزرگی خواهد بود و باید حتی در اندازه های کوچک کار تولیدی هم پا را از مرزهای تکرار فراتر گذاشت تا بتوان به بازارهای بزرگ تر و جدیدتر دست پیدا کرد و بازارهای قدیمی تر را نیز از آن خود کرد.

راه اندازی چنین واحدهایی حتما به تحقق جلوگیری از مهاجرت به شهرها، افزایش انگیزه تولید در اهالی روستاها و ایجاد ارزش افزوده کشاورزی، رونق روستاها و تحقق مهاجرت معکوس کمک کرده و چه بسا که فرصت ها و امکانات بیشتری را نیز در منطقه رقم بزند.   

در امیرآباد هم مانند بسیاری از روستاها، خبری از مراسم یا جشنواره ای برای معرفی این پتانسیل روستا نیست. در این شرایط باید گام اول توسط اهالی روستا و باغداران برداشته شده و ضمن مطالبه از مسئولان، به یاری مسئولان دولتی به برگزاری چنین جشنواره ای پرداخته شود. بدیهی است چنین مراسمی در ابتدای راه با کاستی ها و ضعف هایی مواجه شود، اما برداشتن گام اول در برگزاری جشنواره، موانع و ضعف ها را مشخص کرده و مسیر برگزاری آن در سال های بعد را تسهیل خواهد کرد.

فراموش نکنیم برگزاری هرگونه مراسم مرتبط با این محصول شاخص و باکیفیت روستای امیرآباد حتی اگر بخش بسیاری از هزینه، ملزومات و تدارکات آن بر عهده باغداران باشد، به دلیل معرفی روستا، می تواند مقدمه سرمایه گذاری و پشتوانه ای برای رونق تولید و عرضه محصول باشد. این برندسازی در نهایت سود بیشتری را برای آنان به ارمغان خواهد آورد.

لزومی نیست که برای آغاز هر کاری منتظر دستگاه های دولتی و حاکمیتی بود. تجربه نشان داده است که هر اقدام اصولی و موفق از سمت مردم یا سازمان های مردم نهاد، در ادامه راه حمایت های دولتی را نیز به خود جذب خواهد کرد. حرکت در این مسیر، باعث نقش آفرینی مردم رشد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی روستا را به همراه خواهد داشت و زمینه هویت سازی برای روستا را فراهم خواهد کرد.

از سوی دیگر، اگرچه خواست و اراده مردم در برگزاری جشنواره های روستایی از اصول اولیه برگزاری چنین مراسماتی است اما این مسئله نافی نقش مهم سازمان های دولتی در توجه به روستاها و ظرفیت های آنها نیست. شناساندن پتانسیل منطقه به گردشگران و فعالان اقتصادی می تواند به تحکیم روابط مردم با دستگاه های دولتی کمک کند.

توسعه پتانسیل توریستی شهرستان محلات و گسترش آن در سطح روستاها، به توازن پیشرفت در منطقه کمک خواهد کرد و به طور حتم، باز شدن پای گردشگران به روستاها، رونق اقتصادی را به همراه داشته و ورود بی دغدغه زیرساخت های توسعه ای را برای منطقه به ارمغان خواهد آورد. الگوگیری از دهستان خورهه به عنوان یک روستای موفق در جذب گردشگر و سرمایه گذاری می تواند چراغ راهی در این مسیر باشد.

انتهای پیام