میلیاردها دلار درآمد نفت و گاز دو تولیدکننده خاورمیانه کجا خرج می‌شود؟

به گزارش نازک نارنجی، اغراق نیست اگر بگوییم شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس از نفت و گاز نفس می کشند. حدود 60 سال پیش، یک شهر معمولی در عربستان سعودی، امارات متحده عربی، کویت، قطر، بحرین و عمان ممکن بود چند هزار نفر جمعیت داشته باشد، اما امروزه به دلیل ثروت فراوان نفت و گاز در منطقه، بسیاری از این شهرها رشد کرده اند. به ابرشهرهای در سطح جهانی تبدیل شد. عربستان سعودی 16 درصد از ذخایر اثبات شده نفت جهان را در اختیار دارد و دومین تولیدکننده بزرگ نفت است که حدود 15 درصد از تولید جهانی را به خود اختصاص داده است.

عربستان سعودی و بسیاری دیگر از کشورهای خاورمیانه مازاد بودجه امسال را به دلیل قیمت بالای نفت و گاز گزارش کردند. بر اساس آمار اولیه وزارت دارایی عربستان، مازاد بودجه این کشور در سال 2022 به 102 میلیارد ریال (27 میلیارد دلار) معادل دو درصد تولید ناخالص داخلی رسید. کل درآمد کشور برای سال 2022 به 1234 تریلیون دلار و هزینه آن به 1132 تریلیون ریال خواهد رسید.

اما اوضاع همیشه اینطور نیست. اکثر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس سال هاست که به دلیل قیمت پایین انرژی با کسری بودجه مواجه بوده اند. در واقع، همین سال گذشته موسسه رتبه بندی اعتباری «اس اند پی گلوبال ریتینگ» برآورد کرد که کسری بودجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در فاصله سال های 2020 تا 2023 در مجموع به حدود 490 میلیارد دلار خواهد رسید، در حالی که بدهی دولت . بالغ بر 100 میلیارد بوده است. دلار در سال 2021 افزایش یافت.

البته وضعیت کنونی بهتر از آن چیزی است که این کشورها فکر می کنند، اما این کشورها به خوبی می دانند که اقتصادشان به نفت و گاز وابسته است. به همین دلیل است که عربستان سعودی و همتایانش در شورای همکاری خلیج فارس از انتقال انرژی استقبال می کنند و اکنون سرمایه گذاری هنگفتی در انرژی های تجدیدپذیر انجام می دهند.

بر اساس گزارش سالانه “گروه مشاوره بوستون”، خاورمیانه در 9 ماهه امسال 283 قرارداد سبز داشته است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 16 درصد افزایش نشان می دهد و مجموع ارزش آن به 23.8 رسیده است. میلیارد دلار . تجزیه و تحلیل این شرکت نشان می دهد که با وجود هزینه های بالای قراردادهای انرژی سبز، این قراردادها ارزش بیشتری نسبت به قراردادهای انرژی سبز ایجاد می کنند. در میان کشورهای حوزه خلیج فارس، عربستان سعودی و امارات متحده عربی در زمینه سرمایه گذاری در انرژی های پاک پیشرو هستند.

عربستان سعودی: خورشیدی، باد و هیدروژن

اگرچه شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی، سال گذشته با بیان اینکه این کشور قصد دارد آخرین قطره نفت را به دست آورد، سر و صدای زیادی در جامعه نفتی به پا کرد، اما عربستان تحت برنامه اقتصادی محمد بن افق سلمان 2030 ولیعهد این کشور یکی از جاه طلبانه ترین برنامه های جهان برای انرژی پاک را ادامه می دهد.

در این طرح اقتصادی، عربستان سعودی توسعه 60 گیگاوات انرژی تجدیدپذیر تا پایان این دهه را هدف قرار داده است که با ظرفیت نصب شده 80 گیگاوات نیروگاه هایی که گاز یا نفت می سوزند، قابل مقایسه است.

در حال حاضر توسعه عربستان در استفاده از انرژی های تجدیدپذیر محدود است و تنها یک نیروگاه خورشیدی با ظرفیت 300 مگاوات در حال بهره برداری و یک نیروگاه بادی با ظرفیت 400 مگاوات در حال ساخت است.

عربستان سعودی مکانی ایده آل برای تولید انرژی های تجدیدپذیر با آفتاب فراوان و بادهای مداوم از دریای سرخ است. شرکت نفت دولتی آرامکو عربستان سعودی سال گذشته پس از اعلام اینکه بزرگترین توسعه گاز شیل را در خارج از ایالات متحده آغاز خواهد کرد، بازارهای گاز طبیعی را تکان داد. آرامکو عربستان اعلام کرد که قصد دارد در چند سال آینده 110 میلیارد دلار برای توسعه میدان گازی جفورا که تخمین زده می‌شود حاوی 200 تریلیون فوت مکعب گاز باشد، هزینه کند. این شرکت دولتی امیدوار است تولید گاز طبیعی را از جفورا در سال 2024 آغاز کند و فروش گاز را تا سال 2036 به 2.2 میلیارد فوت مکعب در روز برساند و همچنین 425 میلیون فوت مکعب به ازای هر اتان خورشیدی بفروشد.

دو سال پیش، آرامکو اعلام کرد که به جای تبدیل گاز طبیعی به گاز طبیعی مایع (LNG)، بیشتر آن به هیدروژن آب که یک سوخت پاک است، تبدیل خواهد شد. این غول نفتی به سرمایه گذاران اطلاع داد که آنها برنامه های کوتاه مدت برای توسعه بخش LNG را کنار می گذارند تا بر هیدروژن تمرکز کنند. امین ناصر، مدیرعامل آرامکو اعلام کرد که برنامه فوری عربستان سعودی تولید گاز طبیعی کافی برای مصارف خانگی و توقف سوختن نفت در نیروگاه ها و تبدیل گاز باقیمانده به هیدروژن است. هیدروژن آبی به دو روش SMR یا ATR از گاز طبیعی تولید می شود و دی اکسید کربن تولید شده در این فرآیند جذب و ذخیره می شود. جذب گازهای گلخانه ای اثرات زیست محیطی زمین را خنثی می کند.

در سال 2020، آرامکو اولین محموله آمونیاک آبی خود را از عربستان سعودی به ژاپن ارسال کرد. دولت عربستان سعودی همچنین در حال ساخت یک تاسیسات 5 میلیارد دلاری هیدروژن سبز است که انرژی کلان شهر نوم را تامین می کند. این تاسیسات از انرژی خورشیدی و باد برای تولید چهار گیگاوات انرژی پاک استفاده خواهد کرد که به نوبه خود برای تولید هیدروژن سبز استفاده خواهد شد. آلمان اعلام کرده است که به مقدار زیادی هیدروژن سبز نیاز دارد و امیدوار است که عربستان سعودی تامین کننده اصلی این سوخت باشد. این نیروگاه اقتصادی اروپایی دریافته است که نمی‌تواند در فناوری هیدروژن سرمایه‌گذاری کند تا اقتصاد را کربن‌زدایی کند و به تامین‌کنندگان ارزان‌قیمتی مانند عربستان سعودی نیاز دارد.

امارات متحده عربی: انرژی هسته ای، باد و زباله به انرژی

شرکت انرژی هسته ای امارات (ENEC) از راه اندازی اولین نیروگاه هسته ای این کشور در سال گذشته خبر داد. این تاسیسات هسته ای با ظرفیت 1400 مگاوات به بزرگترین تولید کننده برق در امارات متحده عربی تبدیل شده است و اکنون برق ثابت، قابل اعتماد و پایدار در 24 ساعت شبانه روز تولید می کند. امارات متحده عربی نیز راه عربستان سعودی را دنبال کرد و پایه محکمی برای انرژی های تجدیدپذیر ایجاد کرد.

شرکت انرژی پاک مصدر، با مشارکت صندوق سرمایه‌گذاری دولتی موباداله در ابوظبی، پس از امضای قراردادی در آوریل 2021 برای توسعه یک پروژه خورشیدی در جمهوری آذربایجان، در حال توسعه ظرفیت‌های تجدیدپذیر در آسیای مرکزی است. مصدر از زمان تأسیس خود در سال 2006، پروژه های انرژی تجدیدپذیر بسیاری را در 30 کشور مختلف ساخته و حدود 20 میلیارد دلار در توسعه ظرفیت تولید 11 گیگاوات برق با استفاده از انرژی خورشیدی، بادی و پسماند سرمایه گذاری کرده است.

اکنون مصدر می گوید که قصد دارد از درس هایی که در خارج از کشور آموخته است برای توسعه ظرفیت انرژی پاک در داخل استفاده کند. به عنوان مثال، مصدر قصد دارد منابع بادی نسبتا ضعیف امارات متحده عربی را با توسعه مزارع بادی داخلی با استفاده از جدیدترین توربین هایی که می توانند حتی از بادهای ضعیف برق تولید کنند، تقویت کند.

به گفته OilPrice، علاوه بر این، این شرکت در حال ساخت یک تاسیسات 1.1 میلیارد دلاری است که زباله ها را برای تولید برق می سوزاند. پس از تکمیل، این تأسیسات تقریباً دو سوم زباله های خانگی تولید شده در این کشور را در سال می سوزاند.

انتهای پیام