روایت جدید از مرگ دل خراش مهسا گلستانی

مهسا گلستانی زاده» یازده ساله را کمتر کسی در محل دیده. اول، برادر مهسا را به خانواده ای که امروز قاتلان او هستند، واگذار می کنند. بعد هم بهزیستی خود مهسا را راهی آن خانه می کند. زندگی در این خانواده بیشتر از سه ماه دوام نداشت؛ او با بدنی نیمه جان خانه را ترک کرد. برادر مهسا ۵ ساله است و پزشک قانونی وجود شواهد کودک آزاری بر بدن او را نیز تایید کرده است. گفته می شود برادر مهسا به همان مرکز قبلی تحویل داده شده است.
 
رییس سازمان بهزیستی گفته مهسا، دختربچه کاشمری که اواسط آبان خبر فوت او آمد، به صورت فرزندخوانده به این خانواده واگذار شده است. «مهسا متولد ۱۳۹۲، به سبب عدم صلاحیت والدین در نیمه سال ۱۴۰۰ به همراه برادر ۵ ساله اش از خانواده زیستی خود جدا و در اسفند همان سال، حکم عدم صلاحیت والدین زیستی او توسط دستگاه قضایی صادر می شود؛ بنابراین این دو کودک به مراکز شبانه روزی نگهداری در استان خراسان رضوی ارجاع داده می شوند.»

همسایه ها بچه ها را یکی دو بار بیشتر ندیده اند!

دو هفته پس از قتل مهسا گلستانی زاده هنوز پرسش های بسیاری هست که بی پاسخ مانده؛ پرسش هایی که بهزیستی کل کشور، خراسان رضوی و کاشمر باید به آن ها پاسخ دهد. پیگیری مکرر خبرنگار از بهزیستی خراسان رضوی و کاشمر به جایی نرسید. در نهایت به سراغ یکی از اهالی محله ای رفتیم که مهسا سه ماه در آن زندگی می کرد.
 
 یکی از همسایه ها تایید می کند که خانواده فرزندپذیر مهسا و برادرش، فرزندی ۸ ساله دارند. او می گوید: «همسایه ها شنیده بودند این خانواده دو بچه از بهزیستی آورده اند؛ اول یک پسر و بعد یک دختر که خواهر و برادر بودند.» به گفته این فرد، خانواده وضع مالی غیرعادی نداشتند و مرفه نبودند. طبق شنیده هایش از مرد خانواده دلیل فرزندپذیری آنها، نداشتن فرزند بیشتر و مشکل در این مورد بوده است. نکته ی عجیب این که همسایه ها بچه ها را بیش از یک تا دو بار ندیده اند، چون خانواده آن ها را اصلا بیرون نمی آورده اند.
 
او از دیگر همسایه ای نقل قول می کند که یک بار دختر را دیده اند و بچه ی آرام و محجوبی بوده است. همسایه ها اواخر صدای دعوا و درگیری از خانه شنیده اند، ولی فکر کرده اند دعوای زن و شوهری است و دخالت نکرده اند.
 
او درباره رفتار و اخلاق ج. ا می گوید: «اهل دعوا نبود، ولی معمولا حرف، حرف خودش بود و به نظر دیگران توجه نمی کرد. البته خیلی پرخطر رانندگی می کرد.» این همسایه درباره شایعه ی شیشه و مخدر هم می گوید: «من هیچ وقت ندیدم او چیزی مصرف کند. ولی یکی از دوستان می گفت این ۲-۳ ماهه شیشه می کشیده است.»
 
در دستورالعمل اجرایی مراقبت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست آمده است: «اول آنکه، نظارت بر وضعیت کودکان و نوجوانان تحت مراقبت خانواده جایگزین تا پایان ۱۸ سالگی بر عهده بهزیستی است. بعد از تحویل کودک به خانواده و تا پایان ۱۸ سالگی کودک یا نوجوان باید در ماه اول، هفته ای یکبار نظارت صورت بگیرد. در ماه های دوم تا ششم نیز این نظارت باید ماهی یکبار انجام شود.» 

مهسا چگونه به این خانواده سپرده شد؟

بر اساس گفته های رئیس سازمان بهزیستی کل کشور خانواده ای در کاشمر در سامانه فرزندخواندگی تقاضای فرزندپذیری می کنند. مراحل قانونی طی می شود و پس از اخذ قرار آزمایشی فرزندخواندگی، روند قانونی واگذاری برادر مهسا به خانواه آغاز می شود تا در نهایت ۱۲ خرداد ماه ۱۴۰۳ با دستور معاون دادستان، به خانواده متقاضی تحویل داده می شود. مهسا نیز در ۲۸ تیر ۱۴۰۳ با حکم قضایی به عنوان فرزندخوانده آزمایشی به همان خانه می رود.
 
در دوره آزمایشی مددکاران و مشاوران بهزیستی باید از خانواده بازدید کنند. بنابر اظهارات حسینی، در این بازدیدها، اختلاف میان مادر خانواده و دختر مشخص می شود و دختر و مادر این ناسازگاری را بیان می کنند. این گزارش به بهزیستی شهرستان و استان فرستاده می شود و معاون اجتماعی استان آن را به کارشناسان مربوطه ارجاع می دهد. بررسی کارشناسان آنقدر طول می کشد که ۹ آبان ماه بدن بی جان مهسا راهی بیمارستان می شود و او پس از چند ساعت جان خود را از دست می دهد. بهزیستی وجود علائم کودک آزاری را تایید کرده است. هنوز گزارش پزشکی قانونی و حکم قضایی در خصوص قتل مهسا گلستانی زاده صادر نشده است.

تایید قصور بهزیستی

دادستان کاشمر در حال بررسی مستندات و مدارک روند فرزندخواندگی و نظارت بهزیستی است. رییس کل سازمان بهزیستی تایید کرده است که «علی رغم وجود گزارش هایی در خصوص وجود ناسازگاری ها، مشکلات از سوی مسئولان استان جدی گرفته نشده است.» به عبارتی دیگر گزارش های ناسازگاری را رییس شهرستان و معاون اجتماعی استان جدی نگرفته اند. تاکنون پنج نفر از کارکنان بهزیستی کاشمر از جمله دو تن از مدیران، رییس شهرستان و معاون اجتماعی استان برکنار شده اند.

از حمایت از مستضعفان چه خبر؟

سیدجواد حسینی رییس سازمان بهزیستی به تازگی در یک نشست خبری در اظهار نظری درباره مرگ مهسا گلستانی زاده گفته است: «بهزیستی طرحی را قبل از ورود بنده به سازمان شروع کرده و آن خانواده میزبان است که این طرح قابل دفاع است.» رییس جدید سازمان بهزیستی در شرایطی طرح میزبان را قابل دفاع می داند که دختری ۱۱ ساله در فرایند فرزندخواندگی کشته و قصور بهزیستی در این زمینه تایید شده است. فرزندخواندگی فرآیندی بسیار پیجیده تر از طرح میزبان دارد و هنوز آماری از جزئیات این طرح در شرایطی که مدت ها است اجرا شده، مشخص نیست.
 
حمایت از مستضعفین یکی از اصول کلیدی و اساسی است که در بخش های مختلف قانون اساسی و قوانین اجرایی آن تبیین شده است. اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به صراحت بر حمایت از مستضعفین و اقشار کم درآمد تأکید دارد. سازمان بهزیستی ایران یکی از نهاد های اصلی کشور در حمایت از اقشار آسیب پذیر و به ویژه کودکان و نوجوانان بی سرپرست یا بدسرپرست است.
 
 اما عملکرد سازمان بهزیستی و اجرای طرح هایی مانند میزبان نشان می دهد که این سازمان رویکرد هایی دارد که می تواند در تضاد با اهداف عدالت خواهانه و حمایت از مستضعفین باشد. رویکرد بهزیستی به سمت کاهش هزینه ها و واگذاری بسیاری از خدمات خود به بخش خصوصی و نهاد های غیردولتی است. در این شرایط، سازمان به جای ارائه خدمات جامع و رایگان به اقشار نیازمند، بیشتر به الگو های سرمایه داری نزدیک شده و سودآوری و کاهش هزینه ها را در اولویت قرار داده است.
 
یک دختر ۱۱ ساله بعد از سه ماه زندگی در خانواده ای که بهزیستی تشخیص داده بود می تواند محل آرامش او باشد جان باخته است و وضعیت برادر او نیز مشخص نیست. مهسا امروز دیگر نه به دنبال خانواده است نه منتظر پیگیری کارشناسان بهزیستی، اما سازمان بهزیستی همچنان به دنبال کاهش مسئولیت خود با دفاع از طرح هایی مانند میزبان است.