نگرانی از مرگ آرام تخت جمشید

به گزارش نازک نارنجی،مدتی است که کارشناسان وجود شکاف های عمیق در اطراف نقش رستم و تخت جمشید را گزارش کرده اند.

نازک نارنجی در خبری نوشت:نظر اولیه گروه حدوداً ۱۵نفره اساتید دانشگاه شیراز که پنجشنبه ۲۰ اردیبهشت ماه سال جاری مشاهده کردند و بررسی اولیه ای از این محوطه باستانی داشتند، این بود که «بخشی از آنچه در نقش رستم رخ داده، فروشُست بوده است، همچنین در محوطه رانش اتفاق افتاده است. از طرفی، اثرات فرونشست های گسترده طی سال های گذشته در دشت مرودشت، در این محوطه به دلیل ضعف و سستی خاک، بیشتر بوده است». علیرضا عسگری چاوردی؛ مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید گفته است: «خاک در محوطه نقش رستم سُست است و آب به آن نفوذ کرده است.»

در رابطه با این موضوع، ایمان انتظام سلطانی؛ رییس گروه آب زمین شناسی این سازمان اظهار کرد: فرونشست معمولاً در مرکز دشت مرودشت جایی که زیرساخت اصلی سازه های هخامنشی قرار دارد، زیاد بوده و در نواحی که به کوه می رسیم، فرونشست کمتر شده اما  شکاف هایی ایجاد می شود که باعث ایجاد شکل نامتقارن شده است، بنابراین شکاف های زیادی در مرز سنگی سازه های هخامنشی مثل تخت جمشید یا نقش رستم با بخش خاکی آن که همان دشت مرودشت است، وجود دارد.

وی ادامه داد: در دشت هایی که کشاورزی در آن انجام می شود و رودخانه ای کنار آن نیست، برای تأمین آب کشاورزی از آب های زیرزمینی برداشت می شود، به ویژه در دشت های ممنوعه که به دلیل افت سطح آب های زیرزمینی، حفر چاه های آب جدید امکان پذیر نیست.

رئیس گروه آب زمین شناسی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور در پاسخ به این پرسش؛ آیا فرونشست های دشت مرودشت به تخریب سازه های هخامنشی منجر می شود یا نه؟ توضیح داد: فرونشست در مناطق سنگی نه رخ می دهد نه پیشرفت می کند. شکاف های پیش آمده در قسمت خاکی دشت یعنی بخش هایی نزدیک به نقش رستم یا تخت جمشید هستند اما نکته حائز اهمیت این است که بارندگی باعث می شود شکاف هایی که بین دشت و کوه به وجود می آید، فرسایش خندقی پیدا کند و به مرور زمان بزرگ تر شود.

وی در ادامه تأکید کرد: شسته شدن این شکاف ها و فرسایش خندقی ناشی از آن، به قسمت هایی از آثار تاریخی که در بخش خاکی واقع شده اند مثل کعبه زرتشت در نقش رستم، تأثیر منفی می گذارد، متأسفانه هرسال با شروع فصل بارش عمیق تر شدن شکاف ها بیشتر می شود.

انتظام سلطانی درخصوص راهکارهای احتمالی مقابله با این پدیده گفت: راهکار کوتاه مدت شیوه های مهندسی مانند تزریق سیمان در شکاف و یا دورکردن آب از آن است که همگی راه حل های موقتی محسوب می شوند اما نکته اصلی اینجاست که دشت مرودشت باید به حالت تعادل آبی برسد و بیشتر از ورودی از آن برداشت آبی نشود. در دو سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ دشت مرودشت چیزی بین ۲۱ تا ۲۵ سانتی متر فرونشست داشته است و این در حالی است که در یک بازه ۹ساله از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۳ حداکثر نشست ها تجمعی بوده است که میانگین آن در مرودشت به ۱۰۰ سانتی متر می رسد.

۲۳۳۲۱۷