انواع مخازن ذخیره صنعتی

مخازن صنعتی نقش مهمی در صنعت کشور دارند و بر اساس هدف و کاربردی که دارند می توانند طراحی و ساختار متفاوتی داشته باشند. مخازن می توانند تحت فشار باشند یا سقف شناور که در ادامه مفصل تشریح شده اند. در ادامه به معرفی انواع دسته بندی مخازن ذخیره سازی اب، نفت و گاز پرداخته ایم.

مخزن چیست؟

مخزن یک سازه فلزی یا غیرفلزی در ابعاد مختلف است که برای ذخیره سازی و حمل انواع مایعات و گازها مورد استفاده قرار می گیرند. در حال حاضر مخازن پلیمری رواج یافته اند که برای ذخیره سازی آب زیاد استفاده می شوند.

مخازن صنعتی فلزی یا فولادی هم برای ذخیره سازی مایعات و گازهای نفتی و پتروشیمی در کشور ما زیاد استفاده می شود. در ادامه به معرفی انواع مخازن پرداخته ایم.

اجزای تشکیل دهنده مخزن ذخیره

برای آشنایی بهتر با انواع مخازن ذخیره سازی، آشنایی با اجزای تشکیل دهنده هر یک از این مخازن لازم است که در ادامه به صورت فهرست وارد آورده شده اند.

• لایه رویی معروف به پوسته
• دریچه
• لوله ی ورودی و خروجی
• عدسی
• گیره یا قلاب
• لوله ی تخلیه
• پایه
• سیستم خروجی هوا
• نردبان
• فشارسنج
• ترمومتر
• رینگ

برای ساخت مخزن گالوانیزه بهتر است با یک متخصص و سازنده خبره مشورت کنید و نیازهای خاص خود را به وی اعلام کنید تا بهترین گزینه را انتخاب کنید.

مهم ترین کاربردهای مخازن چیست؟

به طور کلی مخازن صنعتی یا غیر صنعتی علاوه بر ذخیره سازی می توانند کاربردهای دیگری هم داشته باشند که در زیر مهم ترین آن ها لیست شده است.

• ذخیره مواد اولیه و خوراک کارخانجات
• ذخیره فرآورده ها و محصولات
• ذخیره مواد برای بارگیری و پخش
• یکسان سازی کیفیت محصول

فاکتورهای مهم در دسته بندی مخازن ذخیره سازی

فاکتورهایی وجود دارند که باعث طراحی و ساخت انواع مخزن شده اند. در ادامه به بررسی بیشتر هر یک از این فاکتورها پرداخته ایم.

فشار بخار ماده یا به عبارت دیگر فراریت

در صورتـی کـه فشـار بخـار مـاده بـالا باشـد، باید آن را در مخـازن تحـت فشـار ذخیـره کرد، در غیـر اینصـورت می توان مـاده مـورد نظـر را در مخـازن کـم فشـار نگـهداری کـرد.

سمی بودن ماده

در صورتـی کـه مـاده ذخیره شـونده سـمی باشـد، باید در مخازنـی ذخیـره شـوند کـه خطـر نشـت مواد سـمی بـه حداقل برسـد.

میزان آتشگیری ماده (نقطه اشتعال)

نقطـه اشـتعال پایین ترین دمایـی اسـت کـه در آن دما، بخار قابـل احتراق از ماده تولید می شود. هـر چه نقطه اشـتعال مـاده بالاتـر باشـد، در دمـای بالاتـری از آن بخـار قابـل احتـراق تولید می شود؛ بـه عنوان مثـال نقطه اشـتعال بنزیـن حـدود  منفی 42 درجه سلسـیوس اسـت، بنابرایـن، بنزین در دمـای معمولی دارای بخـار قابل احتراق اسـت.

در حالی کـه نقطـه اشـتعال گازوئیـل حـدود  120درجـه سـانتیگراد اسـت. هر چـه نقطه اشـتعال بالاتر باشـد، ذخیره سـازی ماده آسان تر و خطـرات کمتری هـم دارد.

انواع مخازن صنعتی ذخیره سازی

بـرای دسـته بندی مخـازن معیارهـای مختلفـی وجـود دارد از قبیـل شـکل هندسـی (اسـتوانهای یـا کـروی،)  نـوع سـیال (مایـع یـا گاز) و فشـار بخـار مـاده. مخـازن به صـورت روبـاز و سـقفدار سـاخته می شوند.

مخـازن بـدون سـقف در صورتـی اسـتفاده می شوند کـه امـکان ذخیره سـازی مـاده ای، ماننـد آب، در آن وجـود داشـته باشـد.  بـا توجـه به فشـار درون مخـزن ذخیره سـازی، مخازن به دو دسـته کـم فشـار و تحت فشـار دسـته بندی می شوند کـه پرکاربردتریـن مخـازن مـورد اسـتفاده در صنایـع هسـتند.

مخـازن کم فشـار به صـورت مخـازن اسـتوانه ای عمـودی یـا افقـی سـاخته می شوند. مخـازن تحـت فشـار به صورت ظـروف اسـتوانهای و کروی سـاخته می شوند و برای ذخیره سـازی ترکیباتی اسـتفاده 1می شوند کـه تحت فشـار مایع قـرار دارند.

مخازن تحت فشار

بـرای حجم های کـم از مخـازن اسـتوانه ای افقـی، و بـرای حجم های زیـاد از مخـازن اسـتوانه ای عمـودی و یا کروی اسـتفاده می شود. مایعاتی که دارای فشـار بخار پایین هسـتند، یعنی در فشـارهای پایین به بخار تبدیل می شوند، در مخـازن اسـتوانه ای عمـودی و فشـار پاییـن ذخیره سازی می شوند.

در حالـی کـه بـرای ذخیره سازی پروپـان، بوتـان، و گازهـای مایـع کـه در فشـار اتمسـفریک بخـار می شوند باید از مخازن کـروی و تحـت فشـار اسـتفاده کرد. مخازن ذخیره سازی مایع فشـار پایین به دو نوع عمده مخازن سـقف ثابت و مخازن سـقف شـناور تقسـیم بندی می شوند.

در هنگام تولید انواع مخازن تحت فشار، می توان آن ها را بر حسب کاربرد به سه دسته تقسیم کرد که در ادامه توضیحات بیشتری درباره هریک ارائه می دهیم.

مخازنی که برای ذخیره سازی آب به کار می روند

مخازنی هستند که بیشتر به شکل عمودی یا افقی یا استوانه ای وجود دارند و در رنگ های آبی، قرمز و زرد ساخته می شوند.

مخازن مبدل حرارت

دومین نوع پرکاربرد مخازن تحت فشار هستند که برای تبدیل حرارت و تقریباً در همه امورات زندگی به کار می روند. این مخازن از بخش غذایی گرفته تا مصارف صنعتی کاربرد دارند. مخازن مبدل حرارتی چون در فرایندهای گرمایی به کار گرفته می شوند در ساخت آن ها از فولاد کربن و آلیاژهای سخت تری استفاده می شود که مقاومت زیادی در مقابل گرما داشته باشند.

مخازن فرایندی

مخازن فرایندی یا پروسسس تانک در واقع محفظه ای است که در صنایع مختلف مانند صنایع شیمیایی، پتروشیمی، صنایع غذایی و مخازن راکتورهای شرکت های پتروشیمی مورد استفاده قرار می گیرد.

مخازن سقف ثابت

سـقف ایـن نـوع مخـازن میت وانـد بهصـورت مخروطـی و یـا گنبـدی باشـد که بـه بدنه مخـزن جوش داده شـده اند

ایـن نـوع مخـازن در صنایـع کاربـرد زیـادی دارنـد؛ زیـرا بیشـتر محصـولات دارای فشـار بخـار پاییـن هسـتند
و در دمـای محیـط به صـورت مایـع باقـی می مانند. مـواد شـیمیایی ماننـد محلول های سـدیم هیدروکسـید، آب، هیدروکربن های دارای فشـار بخـار پاییـن (مثـل گازوئیـل،) در ایـن نـوع مخازن ذخیره سازی می شوند.

انتخـاب قطـر و ارتفـاع ایـن مخازن بـه ظرفیت مـورد نیاز برای ذخیره سازی و میـزان فضای در دسـترس برای
نصب، بسـتگی دارد.

در ایـن نـوع مخـازن، سـقف مخـزن به صورت شـناور روی سـطح مایـع قـرار دارد و با بـالا و پایین رفتن سـطح مایـع، سـقف نیـز حرکـت می کند و با حرکت سـقف روی سـطح مایع از تبخیر بیشـتر مایع جلوگیری می شود.
ایـن نـوع مخـازن بـرای ترکیباتـی کـه دارای نقطـه اشـتعال پاییـن یـا فشـار بخـار بـالا هسـتند، مثـل بنزیـن، کاربـرد دارنـد. ایـن نـوع مخازن بـه دو صورت مخـازن سـقف شـناور درونی و سـقف شـناور بیرونـی اسـتفاده می شوند.

مخزن سقف شناور

در بیرونـی، سـقف در معـرض هـوای آزاد قـرار دارد و در صـورت بـارش بـاران و بـرف، روی سـقف قـرار می گیرند. در ایـن حالـت باید مسـیر تخلیـه روی سـقف تعبیه گـردد تا آب بـاران و همچنیـن آبـی کـه بـرای شست و شـوی سـقف اسـتفاده می شود، از طریق لوله هایی به روی زمیـن هدایت شود.

در صورتـی کـه اسـتفاده از سـقف شـناور بیرونـی بـا مشـکل مواجه باشـد، باید از مخازن سـقف شـناور درونـی اسـتفاده کرد. در ایـن مخـازن، سـقف شـناور روی سـطح مایـع قـرار دارد و یـک سـقف دیگـر روی بدنه مخـزن تعبیه می شود تا از انباشـت بار اضافی روی سـقف شـناور جلوگیری شـود.

مخازن با سقف شناور در دو نوع داخلی (IFRT) و خارجی (EFRT) قرار می گیرند.

مخازن سقف شناور خارجی دارای سقف شناور است که موجب می شود مقدار کمی از مایع با محیط در ارتباط باشد. یکی از مزایای استفاده از درب شناور این است که از تبخیر مواد درون مخزن جلوگیری می کند به همین دلیل بیشتر برای نگهداری نفت خام از آن استفاده می شود.

مخازن سقف شناور داخلی علاوه بر سقف شناور مجهز به سقف ثابت نیز می باشد. سقف ثابت موجب حفاظت ماده از آلودگی محیط می شود و همچنین از نشت ماده جلوگیری می کند. انتخاب کدام یک از این دو نوع به میزان اشتعال زایی و فرار بودن مایع بستگی دارد.

سقف شناور در این انواع مخزن هم خود دو نوع دارد در زیر توضیح داده شده اند.

نوع تابه ای شامل یک سطح صاف که روی پایه قرار دارد و در صورت وجود سوراخ غرق می شود. نوع پستونی  این نوع از سقف ها شامل یک جعبه توخالی هستند که بدلیل بی وزنی روی آب شناور می مانند، به همین دلیل اگر سوراخ هم شوند غرق نمی شوند.

انواع مخزن بر اساس جنس

بعه طور کلی انواع مخازن ذخیره سازی بر اساس جنس و صرف نظر از صنعتی بودن یا نبودن در دو دسته و نوع زیر قرار می گیرند:

انواع مخازن فلزی کدام است؟

مخزن استیل ضد زنگ برای نگهداری مایعات مورد استفاده قرار می گیرد. عنصر اصلی و پایه در ساخت آن کروم می باشد که از زنگ زدگی استیل جلوگیری می کند.

انواع مخازن پلاستیکی کدام است؟

پلی اتیلن

مخازن پلی اتیلن برای ذخیره و نگهداری آب و سیالات که سازگار با پلی اتیلن می باشد مورد استفاده قرار می گیرد. کاربری آن ها بیشتر در صنایع کشاورزی، صنعت شیمی و نگهداری آب است.

مخزن سپتیک تانک از جنس پلی اتیلن یا بتن می باشد. کاربرد مخزن ذخیره سپتیک تانک در جمع آوری فاضلاب ها است. تولید این نوع مخزن در اندازه های مختلف می باشد.

کامپوزیت یا فایبرگلاس

مخزن فایبر گلاس که به آن کامپوزیت نیز گفته می شود، برای نگهداری آب آشامیدنی، مواد سوختی، کودهای مایع مورد استفاده قرار گرفته می شوند. به عبارتی می توان گفت مخازن کامپوزیت با نام های مخازن ذخیره سوخت، مخازن ذخیره آب نیز شناخته می شوند.

انواع مخازن ذخیره سازی بر اساس شکل

• مخازن ذخیره استوانه ای (Cylindrical Tank)
• مخازن ذخیره کروی (Spherical Tank)
• مخازن ذخیره گلوله ای (Bullet Tank)

مخازن ذخیره اتمسفریک شامل انواع مخزن های استوانه ای می شوند و مخازن تحت فشار شامل مخزن های کروی و گلوله ای هستند. مخزن ذخیره اتمسفریک این مخزن برای ذخیره مواد نفتی و شیمیایی که در دمای محیط به شکل مایع هستند مورد استفاده قرار می گیرد. معمولاً نفت، گازوئیل، بنزین و نفت خام را در مخزن های ذخیره اتمسفریک ذخیره می کنند.

انواع مخزن ها بر اساس فشار

• مخزن تحت فشار داخلی
• مخزن تحت فشار خارجی

انواع مخزن ها بر اساس حرارت

• مخزن تحت فشار حرارتی
• مخزن تحت فشار غیرحرارتی

انواع مخزن ها بر اساس ضخامت

• مخزن جداره نازک
• مخزن جداره ضخیم

انواع مخازن ذخیره سازی خاص

علاوه بر انواع مخازن صنعتی و غیر صنعتی که در بالا به آن ها اشاره شد، می توان انواع زیر را هم نام برد.

• منبع کویل دار
• منبع انبساط
• منبع دوجداره

سخن آخر

مخزن، ظرفی است که برای نگهداری سیالات طراحی و ساخته می شود. امروزه مخازن پلیمری در سراسر جهان کاربرد های متنوعی دارند و استفاده از آن ها روز به روز افزایش می یابد. به طور کلی، دسته بندی ثابت و یکسانی برای مخازن وجود ندارد.

این مخازن بر حسب شکل هندسی، یا موادی که در تولید آن مورد استفاده قرار می گیرد، سیالاتی که داخل آن قرار است نگهداری شود و محیطی که مخزن در آن قرار می گیرد با هم متفاوتند. به عنوان مثال، مخازن پلیمری به انواع پلی اتیلن، فایبرگلاس، سپتیک تانک ها و غیره و در نوعی دیگر از دسته بندی به انواع تک لایه، دو لایه، سه لایه و غیره تقسیم بندی می شوند. اگر به دنبال خرید مخزن با کیفیت و قیمت مناسب و بسیار پر کابرد برای صنعت شغلی خود هستید، شرکت پویان گسترش در خدمت شما می باشد