نفت برود به سلامت! – نازک نارنجی

به گزارش نازک نارنجی، از حدود ۱۱۵ سال گذشته اقتصاد ایران در سلطه نفت قرار گرفته و این وابستگی باعث شده تا منابع پایدار و ظرفیت های مغفول مانده مثل مالیات، علم و تکنولوژی و مزیت های نسبی در بخش های صنعت و کشاورزی مجال بروز پیدا نکند. بعضی کارشناسان، فروش نفت و محصولات معدنی را به فروش اعضای بدن تشبیه می کنند که حکم اندام حیاتی را دارد.

از طرف دیگر اقتصاد دولتی به افزایش هزینه های جاری انجامید و به نوعی کشور را درگیر دیابت پولی و تورم کرد. این در حالی است که کشورهای توسعه یافته در دهه های گذشته بخش عمده درآمدهای خود را بر پایه مالیات گذاشتند.

وجود ۶۲ هزار پروژه نیمه تمام در کشور

در ایران اما درآمدهای حاصل از صادرات نفت و گاز، خرج اموراتی مثل حقوق کارمندان و بازنشستگان، یارانه کالاهای اساسی و پرداخت های نقدی می شد. این هزینه های کمرشکن، دولت ها را مجبور می کرد هزینه های توسعه ای و عمران کشور را کاهش دهند. وجود بیش از ۶۲ هزار پروژه نیمه تمام در کشور، شاهدی بر این مساله است. زیان ده بودن شرکت های دولتی و ناترازی بانک ها نیز بر چالش های اقتصاد ایران افزوده است.

دولت سیزدهم از ابتدای شروع به کار در سال ۱۴۰۰ با شعار جراحی اقتصادی تصمیم گرفت بخشی از نابسامانی ها و بیماری هایی که اقتصاد کشور بیش از ۱۰۰ سال درگیر آن بوده را درمان کند. اصلاح نظام یارانه ای، مولدسازی دارایی های مازاد، افزایش درآمدهای مالیاتی و شفاف سازی صورت های مالی شرکت های دولتی از جمله این اقدامات است.

نفت کم کم از بودجه رخت می بندد

سال ۱۴۰۲ برای اولین بار سهم درآمدهای مالیاتی در بودجه عمومی کشور به ۵۱ درصد رسید و سهم نفت ۲۹ درصد تعیین شد. در حال حاضر با توجه به شناسایی مودیان جدید و جلوگیری از فرارهای مالیاتی، سهم مالیات از بودجه ۱۴۰۳ به ۶۱ درصد افزایش یافته و سهم نفت به ۲۲.۵ درصد کاهش پیدا کرده است. ۲۵.۳ درصد نیز برای دارایی های سرمایه ای شامل اموال منقول و غیرمنقول مازاد در نظر گرفته شده است.

درآمد نفت در لایحه بودجه ۱۴۰۳ حدود ۶۱۴ هزار میلیارد تومان پیش بینی شده و درآمد مالیاتی ۱۱۲۲ هزار میلیارد تومان از سوی دولت پیش بینی شده است که تقریبا دو برابر درآمد نفت است. دارایی های مازاد نیز در سال گذشته ۱۲۰ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شد که البته تحقق پیدا نکرد. با توجه به زمان بر بودن فرآیند شناسایی و تعیین قیمت دارایی های مازاد رقم ۱۲۰ هزار میلیارد تومان سال گذشته چندان منطقی نبود که پیش بینی می شود تا پایان سال از این رقم تنها ۲۰ هزار میلیارد تومان محقق شود. بنابراین در بودجه ۱۴۰۳ سهم دارایی های مازاد که عمدتا از طریق مولدسازی و فروش اموال دولتی به دست می آید ۶۱ هزار میلیارد تومان تعیین شد.

مودیان مالیاتی تقریبا دو برابر شده است

داود منظور ـ رئیس سازمان برنامه و بودجه – افزایش درآمدهای مالیاتی را از ناحیه رشد قیمت ها و شناسایی مودیان مالیاتی جدید می داند. او گفته است: به دلیل افزایش قیمت ها درآمدها بالا رفته و خود به خود مالیات هم رشد کرده است. عامل دوم شناسایی مودیان جدید است. تعداد مودیان در ابتدای دولت ۲.۹ میلیون نفر بوده که هم اکنون از ۵.۵ میلیون نفر عبور کرده است. در واقع فرارهای مالیاتی کاهش یافته که این مساله نیز باعث افزایش درآمدهای مالیاتی می شود.

در حال حاضر تمرکز نظام مالیاتی بر روی شناسایی فرارهای مالیاتی، به خصوص فرارهای مالیاتی بزرگ است. البته ایجاد پایگاه های اطلاعاتی کمک کرده تا نظام مالیاتی بتواند مالیات عادلانه و منصفانه دریافت کند. بر این اساس  در بودجه سال آینده میزان وابستگی به نفت کاهش می یابد؛ موضوعی که یک کارشناس اقتصادی، تحقق آن را آرزوی دیرینه دولت ها دانست.

عبدالمجید شیخی در این باره به نازک نارنجی گفت: بودجه ۱۴۰۳ نشان دهنده آن است که آرزوهای همه دولت ها یعنی کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی محقق شده است.

وی افزود: وقتی وظیفه تنظیم بازار بر عهده دولت است، طبیعتا باید ابزار درآمدی بیشتر و متنوع تری وجود داشته باشد.  معتقدم حجم اقتصاد کشورمان ۷ برابر آن چیزی است که معمولا بیان می شود. بنابراین دولت می تواند مالیات بسیار بیشتری را اخذ کند و حجم فرار مالیاتی از اعداد اعلام شده بسیار بیشتر است.

انتهای پیام