شام ایرانی «بفرمایید شام» نیست!

به گزارش نازک نارنجی صبح نو نوشت: مجموعه «شام ایرانی» یک محصول ساده در شبکه نمایش خانگی است که توانسته هم زمان چند هدف را تا حدودی محقق کند: سرگرم کردن مخاطبان معرفی چهره های هنری در فضایی صمیمی بازنمایی سلیقه های متنوع غذایی در ایران و ایجاد رقابتی مفرح برای مخاطبانی با سلیقه های مختلف. ادامه این روند در صورت رفع نقاط ضعف می تواند «شام ایرانی» را به یکی از پرتداوم ترین تولیدات شبکه نمایش خانگی بدل کند؛ مجموعه ای که نه تنها مخاطب را سرگرم می کند بلکه فرصت بازاندیشی در مهمان نوازی و فرهنگ غذا خوردن در ایران را نیز فراهم می آورد.
 
«شام ایرانی» چیست؟
یکی از رئالیتی شوهای محبوب شبکه نمایش خانگی در هفته های اخیر برنامه «شام ایرانی» بوده که با وجود دیده شدن توسط مردم رسانه های رسمی کمتر مایل هستند که به آن بپردازند توجه نشان دهند. یکی از مهم ترین دلایل این امر وجود یک باور غلط در فضای عمومی و در میان اصحاب رسانه مبنی بر این است که «شام ایرانی» چیزی جز نسخه ایرانیزه شده برنامه «بفرمایید شام» شبکه من وتو نیست اما «شام ایرانی» هم درست مثل «بفرمایید شام» یک نسخه بومی سازی شده از برنامه مرجعی به شمار می رود که ده ها نسخه مختلف از آن در سرتاسر جهان تولید و پخش شده است.
نکته حائز اهمیت بهره گیری از فرمی جهانی برای ساختار برنامه است. «شام ایرانی» الگوبرداری بومیاز برنامه محبوب بین المللی Come Dine with Me به شمار می رود؛ الگویی که در کشورهایی چون انگلستان آمریکا استرالیا و کانادا نیز تولید شده و در ایران با رنگ وبوی فرهنگی و سبک زندگی ایرانی تطبیق داده شده است.
 
تاریخچه
«شام ایرانی» مجموعه ای ویدئویی است که از زمان نخستین پخش خود در زمستان ۱۳۹۰ جایگاه ویژه ای در میان مخاطبان ایرانی یافته و در گذر زمان با کارگردانان و شرکت کنندگان متفاوت فراز و نشیب های زیادی را تجربه کرده است. سری نخست این مجموعه به کارگردانی بیژن بیرنگ ساخته شد و از طریق شبکه نمایش خانگی در دسترس قرار گرفت.
در ادامه کارگردانانی همچون محمد شایسته (۱۳۹۲) و سروش صحت (۱۳۹۴) نیز هدایت فصل های بعدی را برعهده داشتند که اغلب ناموفق بودند اما نقطه عطف این برنامه را می توان آغاز همکاری با سعید ابوطالب از سال ۱۳۹۸ دانست؛ زمانی که روحی تازه به این مجموعه دمیده شد و شام ایرانی توانست بیشتر به چشم بیاید. ساخت سری جدید شام ایرانی به کارگردانی سعید ابوطالب از زمستان ۱۳۹۸ آغاز شد و نخستین قسمت آن از ۲۹ اسفند همان سال پخش شد. ابوطالب که تولید برنامه هایی چون «رالی ایرانی» و «شب های مافیا» را در کارنامه دارد توانست لحنی را به ساختار «شام ایرانی» تزریق کند که به مذاق مخاطب خوش بیاید.
ابوطالب سال هاست که تمرکزش را روی تولید و پخش رئالیتی شوها گذاشته و با وجود برخی تجربه های ناکام در این عرصه به حدی از بلوغ و آشنایی با سلیقه مخاطب ایرانی رسیده که می تواند نظر مثبت بینندگان «شام ایرانی» را با کمترین هزینه جلب کند. این برنامه نه دکور ویژه و پرهزینه ای دارد و نه سلبریتی های گران قیمتی که برای حضور در برنامه ها هدایای هنگفت طلب می کنند را مقابل دوربینش می آورد. با این همه «شام ایرانی» توانسته یک تصویر نسبتا صمیمی از دورهمی چهره های شناخته شده به مخاطب خود عرضه کند. او با شناخت دقیق از سلیقه مخاطب ایرانی و تسلطی که به ظرایف هدایت یک رئالیتی شو دارد «شام ایرانی» را از یک برنامه معمولی به تجربه ای قابل تماشا تبدیل کرده است.
 
ساختار برنامه
در هر فصل چهار چهره شناخته شده از میان بازیگران خوانندگان ورزشکاران کمدین ها و دیگر افراد مشهور در رقابتی دوستانه شرکت می کنند. هر قسمت میزبان متفاوتی دارد که وظیفه دارد مهمانی شام برگزار کرده و برای سایر شرکت کنندگان غذا تهیه کند. در پایان هر شب مهمانان و حتی خود میزبان (از فصل چهارم به بعد) به کیفیت میزبانی و غذا نمره می دهند و برنده نهایی با بیشترین امتیاز مشخص می شود.
این برنامه که با فرمی ساده اما جذاب افراد را به رقابتی دوستانه در پخت غذا و پذیرایی از مهمانان دعوت می کند در هفته های اخیر از حد یک سرگرمی صرف فراتر رفته و به بستری برای بازنمایی فرهنگ غنی آشپزی ایرانی بدل شده است.
 آنچه «شام ایرانی» را از نمونه های مشابه بین المللی متمایز می سازد نه فقط حضور چهره های شناخته شده بلکه بهره گیری هوشمندانه از غذاهای سنتی و محلی ایران در فضایی غیررسمی و صمیمی است؛ فضایی که در آن هنر آشپزی به زبان تعامل و رقابت سالم تبدیل می شود.
 
تنوع چهره ها
سعید ابوطالب در فصل های متعدد یعنی فصل های نهم تا هفدهم از کل مجموعه «شام ایرانی» تنوع چهره ها طراحی متفاوت فضاهای مهمانی و انتخاب سوژه های متنوع فرهنگی را در دستور کار قرار داده است. حضور چهره هایی همچون حامد آهنگی میرطاهر مظلومی مرجانه گلچین مریم امیرجلالی هومن برق نورد نصرالله رادش بهنام تشکر و بسیاری دیگر سبب شد تا برنامه با استقبال گسترده مخاطبان مواجه شود.
حضور شخصیت هایی چون حامد آهنگی که بعد از حضور در این برنامه از یک شومن در رویدادهای زنده به یکی از محبوب ترین چهره های تلویزیونی و بعدتر به یک بازیگر تبدیل شد تنها یکی از نمونه هایی است که نشان می دهد ابوطالب دقیقا می داند که خودش و مخاطبش از «شام ایرانی» چه می خواهند. حتی برخی از بازیگرانی که برای مدتی کم کار شده بودند هم توانستند به واسطه حضور در این برنامه ظرفیت هایشان مقابل دوربین را به اهالی نمایش یادآوری کنند و جایگاهشان در دنیای سینما تلویزیون و شبکه خانگی را پس بگیرند.
 
سفره های متنوع و آداب تکریم مهمان
هر قسمت از این برنامه فرصتی است برای نمایش تنوع بی نظیر سفره ایرانی؛ از خورش های معطر و کباب های اصیل گرفته تا دسرهای خوش طعم و پیش غذاهای محلی. در چنین چارچوبی مخاطب نه تنها با شیوه پخت غذا آشنا می شود بلکه با آداب میزبانی لحن گفت وگو و حتی سبک زندگی میزبانان نیز همراه می گردد. این پیوند میان فرم جهانی برنامه و محتوای کاملا بومی شده ایرانی تجربه ای صمیمی و نوستالژیک را خلق می کند که باعث می شود تماشای «شام ایرانی» برای بسیاری از مخاطبان به یک عادت لذت بخش تبدیل شود.
«شام ایرانی» تلاش کرده تا هم سرگرم کننده باشد  و هم فرهنگ مهمان نوازی ایرانی را در سطحی وسیع تر به نمایش بگذارد. در این برنامه پخت غذا و پذیرایی از مهمان نه تنها یک مهارت ساده بلکه یک ارزش فرهنگی و اجتماعی به حساب می آید. این موضوع از این منظر واجد اهمیت است که می دانیم در سال های اخیر بعضا حتی ساده ترین مهمانی های خانوادگی هم در رستوران ها برگزار می شود و گویی خرده فرهنگ پذیرایی از مهمان در خارج از منزل یا سفارش دادن غذا برای مهمان در حال حمله کردن به فرهنگ عمومی در ایران است. این در حالی است که در گذشته نه چندان دور پختن غذا برای مهمان نه صرفا یک فعالیت ساده برای سیر کردن شکم بلکه نشانه ای از احترام و تکریم مهمان بود. «شام ایرانی» در عین شوخی ها و سرگرمی های رقابتی اش تلاش می کند تا به نوعی فرهنگ پذیرایی از مهمان را هم احیا و ریشه های بومی رفتار ما در دورهمی هایمان را به شکلی نرم و زیرپوستی یادآوری کند.
 
زندگی سلبریتی ها
علاوه بر این «شام ایرانی» به نحوی هوشمندانه تلاش کرده تا از یک طرف سبک زندگی ایرانی را در دنیای مدرن نشان دهد و از طرف دیگر در برابر اغراق هایی که گاهی درباره زندگی سلبریتی ها می شود واکنش نشان دهد. بدبختانه در سال های اخیر این تصور به وجود آمده که اغلب هنرمندان و سلبریتی های ایرانی روزگار خود را بر اساس یک سبک زندگی غربی با مؤلفه هایی همچون روابط آزاد نگهداری از حیوانات خانگی حضور در مهمانی ها و مواردی از این دست می گذرانند؛ تصویری که طبعا عمومیت ندارد و بسیاری از هنرمندان نیز شبیه به مردم عادی زندگی می کنند؛ با این تفاوت که شغلشان بازیگری است.
«شام ایرانی» هم زمان که تلاش می کند مخاطب خود را با اجرای یک مسابقه سرگرم نگه دارد درصدد اصلاح این تصویر غلط هم هست و نشان می دهد که سلبریتی ها الزاما در پنت هاوس ها زندگی نمی کنند برای شامشان غذاهای آن چنانی از رستوران های شمال شهر سفارش نمی دهند حیوان خانگی ندارند بلکه مثل بقیه مردم فرهنگ بومی خود را حفظ کرده و از مهمان هایشان با احترام و تکریم پذیرایی می کنند.
 ضعف هایی برای اصلاح
برنامه «شام ایرانی» هم مثل هر برنامه دیگری از نقاط ضعف خالی نیست و در برخی از قسمت هایش با چالش هایی نیز روبه رو بوده که توجه به آن ها می تواند به ارتقای کیفی برنامه یاری رساند. یکی از انتقاداتی که بعضی وقت ها از سوی مخاطبان درباره این برنامه شنیده می شود تجمل گرایی افراطی در برخی از مهمانی هاست؛ سفره هایی پرزرق وبرق و تشریفاتی که گاه فاصله ای محسوس با زندگی روزمره خانواده های ایرانی دارند. این امر ممکن است از صمیمیت و باورپذیری فضا بکاهد و باعث شود برنامه از هدف اولیه خود یعنی ایجاد یک رقابت دوستانه و قابل هم ذات پنداری دور شود.
در مواردی نیز تفاوت لحن روحیه و رفتار میان شرکت کنندگان قابل تحلیل است؛ درحالی که برخی مهمانان با شوخ طبعی و تعامل مثبت فضایی گرم و دلنشین می سازند گاهی حضور یکی دو نفر با لحن سرد یا چهره های کمتر علاقه مند به تعامل به افت ریتم و کاهش جذابیت برنامه می انجامد.

*بازنشر مطالب دیگر رسانه ها و شبکه های اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن از سوی نازک نارنجی نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان منتشر می شود.

انتهای پیام