کتاب هایی درباره ایران برای کودکان و نوجوانان

به گزارش نازک نارنجی همزمان با سی وششمین دوره نمایشگاه کتاب تهران پویش «ایران خوانی» برگزار می شود که فهرستی از کتاب هایی درباره ایران برای کودکان و نوجوانان (برگزیده آثار انتشاریافته از ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۳) توسط نهاد کتابخانه های عمومی کشور و مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران آماده شده است. 

 در مقدمه این فهرست آمده است:  هر سرزمینی را قصه ای است؛ قصه ای که در سنگ های ثابت در سایه سار سروهای سربلند در سینه رودهای روان در سکوت کویرهای طلایی و در کردار و گفتار و پندار مردمانش تنیده شده است و  تنها بخشی از آن در آثار نویسندگان و هنرمندانش انعکاس پیدا می کند.
امّا ایرانِ ما ـ این خاک خورشیدخورده هزاررنگ ـ سرزمینی است لبریز از افسانه های پنهان روایت های نانوشته و حکایت های گمشده. تاریخش چون حریری هزاربافت فرهنگش همچون کاروانی از کلمات زرین و طبیعتش به سان ترانه ای بی پایان در تار و پود این سرزمین می تپد.
باید گوش ها را شنوا چشم ها را بینا و دل ها را پذیرا کرد تا این آواهای دور و نزدیک شنیده شوند.
آنچه تاکنون به رشته کتاب و قلم درآمده تنها شراره ای کوچک از آتشفشان شگفتی های ایران است. شناخت همین قطره های گران بها راه اصلی برای رسیدن به اقیانوس بی کران روایت هایی است که هنوز چشم به راه نوشته شدن اند و روزی راه خود را به سوی آینده خواهند گشود.
در چنین شرایطی دوست داشتن ایران تنها مهرورزی نیست؛ دانستن است اندیشیدن است خواندن است نوشتن است.
عشق به میهن در نگاه ژرف در لمس رازهای تاریخ در آواز واژه ها و در آرزوی آبادانی و آزادی ریشه دارد.
پیامبر اکرم(ص) می فرمایند: «دوست داشتن وطن از ایمان است» و کلام امام علی(ع) در خاطرمان طنین انداز می شود که می فرمایند: «وطن دوستی سرآغاز آبادانی است».
پس بیاییم این عشق را در همین سنت ایرانی اسلامی با دانایی درآمیزیم این دلبستگی را با خواندن و فهمیدن ژرف تر کنیم؛ بیاییم قصه های ایران را از نو بشنویم دوباره بخوانیم و با جان و جهان خود درآمیزیم.
در دنیای امروز که رسانه ها و فضای مجازی نقش مهمی در شکل گیری افکار و باورهای نسل جدید دارند تولید محتوای جذاب و اثرگذار برای ترویج وطن دوستی ضرورتی انکارناپذیر است. کشورهای موفق دنیا مثل ژاپن آلمان و کره جنوبی  سال هاست که از طریق فیلم ها انیمیشن ها کتاب های کودک بازی های ویدیویی و برنامه های آموزشی عشق به سرزمین را در ذهن کودکان و نوجوانان نهادینه کرده اند. این کشورها با روایت داستان های ملی معرفی قهرمانان تاریخی و نمایش جذابیت های فرهنگی و طبیعی شان نسل جوان را به کشور خود علاقه مند و حس مسئولیت نسبت به آن را در آن ها تقویت می کنند.
ایران با پیشینه ای کهن و ظرفیت های شگفت انگیز فرهنگی تاریخی و طبیعی ظرفیت بسیار بالایی برای تولید چنین محتواهایی دارد. از تمدن باشکوه باستانی گرفته تا دوران شکوفایی علمی در دوران اسلامی و دستاوردهای علمی دانشمندان بزرگی مانند ابن سینا و خوارزمی از هنرهای اصیل ایرانی همچون فرش بافی و نگارگری تا جاذبه های طبیعی خارق العاده ای مانند جنگل های هیرکانی کویر لوت کوه های زاگرس و سواحل زیبای جنوب ایران سرزمینی است که کودکان و نوجوانان اگر آن را به درستی بشناسند و به آن افتخار می کنند.
اگر کودکان و نوجوانان از سنین پایین با زیبایی ها افتخارات و ظرفیت های ایران آشنا شوند احساس تعلق و مسئولیت نسبت به وطن در آن ها تقویت خواهد شد. برای تحقق این هدف دولت نهادهای فرهنگی هنرمندان نویسندگان و فعالان رسانه ای باید با برنامه ریزی دقیق و تولید محتوای باکیفیت نسل آینده را با عشق به ایران پرورش دهند.
 
پویش ایران خوانی

پویش ایران خوانی با هدف پرورش عشق و آگاهی نسبت به سرزمین ایران به ویژه در میان نسل جوان راه اندازی شده است. این پویش می کوشد با معرفی آثار فرهنگی تاریخی و ادبی ایران زمینه شناختی ژرف تر و پیوندی ماندگارتر با هویت ایرانی را فراهم کند.
 
اهداف طرح

– تقویت علاقه به ایران در میان کودکان و نوجوانان
 ایجاد شناخت عمیق تر از تاریخ فرهنگ و جغرافیای ایران 
– ترویج عادت مطالعه و بحث درباره ایران در گروه های سنی مختلف  انگیزه بخشی و ادای احترام به نویسندگان تصویرگران و پژوهشگرانی که روایت های ایران را زنده نگاه می دارند

شیوه اجرا

مرحله اول: تدوین فهرست تفصیلی و تحلیلی کتاب های برگزیده
 بررسی و انتخاب کتاب های برتر کودک و نوجوان درباره ایران در پنج سال اخیر
 انتخاب کتاب های برگزیده ای که در فهرست ها و جوایز بخش خصوصی و دولتی نظیر آموزش وپرورش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کتاب سال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر نهادهای فرهنگی معرفی شده اند.
 تقسیم بندی کتاب ها بر اساس موضوعات (تاریخ فرهنگ جغرافیا طبیعت اسطوره ها و شخصیت های ملی معماری و هنر)
 تفکیک فهرست بر اساس گروه های سنی (کودک نوجوان و جوان)
 نگارش و انتشار ریویوهای تحلیلی درباره این کتاب ها
 انتشار فهرست تفصیلی در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران
مرحله دوم: تبلیغ و ترویج فهرست

انتشار فهرست در پلتفرم های مختلف (رسانه های اجتماعی وب سایت های فرهنگی و آموزشی خبرگزاری ها نشریات تخصصی کودک و نوجوان)
 همکاری با کتابخانه ها و مدارس برای معرفی فهرست به دانش آموزان و والدین
ارائه نسخه های دیجیتال و چاپی فهرست در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران
مرحله سوم: تقدیر از ناشران مؤلفان و تصویرگران فعال
 برگزاری مراسم تقدیر از فعالان حوزه نشر کتاب های مربوط به ایران در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران
اعطای جوایز و حمایت از ناشران و نویسندگان برتر 

تشویق به تولید آثار جدید با محوریت ایران

مرحله چهارم: تجهیز کتابخانه ها با کتاب های فهرست شده 
تأمین و ارسال کتاب های منتخب برای کتابخانه های عمومی از طریق پویش اهدای کتاب به کتابخانه های عمومی و راه های دیگر
همکاری با نهادهای فرهنگی و آموزشی برای گسترش دسترسی به این منابع
مرحله پنجم: طراحی رویدادهای ایران خوانی

 برگزاری جلسات کتاب خوانی با محوریت ایران در کتابخانه ها و مدارس
 دعوت از نویسندگان و پژوهشگران برای گفت وگو با نوجوانان درباره تاریخ و فرهنگ ایران
 ایجاد پویش های مطالعاتی با محوریت ایران درسطح ملی
 
شیوه انتخاب کتاب های فهرست

۱) این فهرست شامل کتاب های برگزیده کودک و نوجوان با موضوع ایران در بازه زمانی ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۳ است.
۲) تهیه کنندگان فهرست برای رعایت شرایطی منصفانه و عادلانه در انتخاب کتاب ها نقشی نداشتند و کتاب های مربوط به ایران را از فهرست کتاب های منتخب نهادهای مختلف دولتی و غیر دولتی جست وجو و انتخاب کردند.
۳) با توجه به این که انتخاب کتاب ها نیازمند دسته بندی اولیه بود با مشورت های مختلف علاوه بر کتاب های شعر و داستان که در آن به موضوع ایران پرداخته شده آثاری با موضوعات زیر نیز در فهرست قرار گرفت:
الف) دفاع از کشور (کتاب هایی درباره دفاع مقدس شهدا و ….)
ب) زندگینامه دانشمندان هنرمندان نویسندگان شاعران بزرگان و مشاهیر ایرانی
ج) بازنویسی ها و بازآفرینی های متون کهن فارسی
د) تاریخ میراث فرهنگی آیین ها و اسطوره های ایرانی
ه) جغرافیا و طبیعت و محیط زیست ایران
۴) با توجه به دسته بندی فهرست اولیه ای تهیه شد و با توجه به اینکه تصمیم گیری درباره برخی کتاب ها نیاز به شناخت دارد با تعدادی از کارشناسان مشورت شد تا فهرست نهایی کتاب ها تعیین شود.
۵) برای کتاب های فهرست شناسنامه ای شامل عنوان اصلی و فرعی نویسنده تصویرگر ناشر و کلیدواژه ها تدوین شد.
۶) برای اینکه استفاده از این فهرست کاربردی شود برای هر کتاب کلیدواژه هایی استخراج شد که علاوه بر موضوع و درونمایه شامل مخاطبان نوع ادبی مقطع تحصیلی و  است.
۷) شناسنامه و کلیدواژه ها به گونه ای تدوین شده است که امکان جست و جوی موضوعی جست و جو بر حسب نویسنده تصویرگر و ناشر و …. فراهم باشد.
۸) این فهرست تصاویر جلد کتاب ها  را هم ارائه می دهد تا زمینه های بیشتری برای آشنایی با هر اثر فراهم شود.
سخن آخر
این فهرست بخشی از پویش ایران خوانی است که با هدف ترویج و تقویت شناخت نسبت به ایران عزیز تهیه شده است اما در عین حال فهرستی است که می تواند برای تمام خانواده ها مدارس مهدکودک ها و هر نهاد و فردی که دل در گرو ایران دارد مفید و کاربردی باشد. ما با مراجعه به فهرست ها و انتخاب های معتبر تلاش کرده ایم مجموعه ای کامل از بهترین کتاب ها درباره ایران را عرضه کنیم تا در این پویش به کار گرفته شود. این فهرست در مرحله اجرا و در نهاد کتابخانه های عمومی کشور کامل تر خواهد شد.
ما قدردان معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و تمامی نهادها و افرادی هستیم که در تهیه این فهرست به ما پیوسته اند. بی شک این فهرست راه خود را به خانواده ها کتابفروشی ها باشگاه های کتاب خوانی میزهای نویسندگان مدارس دانشگاه ها و دیگر مراکز فرهنگی خواهد گشود. از همین جا به همه آن ها درود می فرستیم و امیدواریم که این گام آغازی تازه برای خواندن نوشتن و اندیشیدن درباره ایران باشد.

برای دریافت این فهرست در اینجا کلیک کنید.
 
انتهای پیام