تالاب هشیلان نگینی فیروزه ای در قلب استان کرمانشاه با چشم اندازهای بکر و تنوع زیستی غنی همواره مورد توجه گردشگران و طبیعت دوستان بوده است. این تالاب که در مسیر جاده کرمانشاه به روانسر واقع شده نه تنها یک جاذبه توریستی است بلکه نقش حیاتی در حفظ اکوسیستم منطقه ایفا می کند. اما نام این تالاب «هشیلان» چه معنایی دارد و از کجا آمده است؟ در این مقاله به بررسی دقیق معنای نام هشیلان پوشش گیاهی و جانوری آن تفریحات موجود بهترین زمان بازدید و متاسفانه چالش های خشک شدن این تالاب می پردازیم. همچنین مکان های دیدنی نزدیک به هشیلان و اقامتگاه های موجود در کرمانشاه را معرفی خواهیم کرد تا راهنمای جامعی برای سفر به این منطقه زیبا در اختیارتان قرار دهیم.

معرفی تالاب هشیلان

تالاب هشیلان با وسعتی حدود 450 هکتار در 26 کیلومتری شمال غربی کرمانشاه و در دهستان میان دربند قرار گرفته است. این تالاب در میان دشت وسیعی واقع شده و توسط کوه های خورین و ویس احاطه شده است. وجود 110 جزیره کوچک و بزرگ در این تالاب منظره ای منحصربه فرد و چشم نواز ایجاد کرده است. هشیلان به دلیل داشتن پوشش گیاهی متنوع و گونه های جانوری گوناگون از اهمیت زیست محیطی بالایی برخوردار است. متاسفانه در سال های اخیر این تالاب با مشکلاتی مانند خشکسالی و آتش سوزی مواجه شده که حیات آن را تهدید می کند. با این حال تلاش هایی برای احیای آن در حال انجام است تا این گنجینه طبیعی برای نسل های آینده حفظ شود.

تالاب هشیلان کجاست

تالاب هشیلان در استان کرمانشاه و در مسیر جاده کرمانشاه به روانسر واقع شده است. به طور دقیق تر این تالاب در 26 کیلومتری شمال غربی شهر کرمانشاه و در دهستان میان دربند قرار دارد. موقعیت جغرافیایی هشیلان در اراضی کم ارتفاع دامنه کوه های خورین و ویس است. این تالاب در نزدیکی روستای الهیارخانی قرار دارد و دسترسی به آن از طریق جاده آسفالته امکان پذیر است. نزدیکی هشیلان به شهرهای کرمانشاه روانسر و پاوه آن را به یک مقصد گردشگری محبوب برای ساکنان این شهرها و سایر نقاط کشور تبدیل کرده است.

دسترسی به تالاب هشیلان

برای دسترسی به تالاب هشیلان ابتدا باید به جاده کرمانشاه به روانسر وارد شوید. سپس در محور سه راه قزانچی پاوه به سمت امیرآباد تغییر مسیر دهید. پس از آن مسیر خود را به طرف ملک تپه ادامه دهید. تالاب هشیلان در 26 کیلومتری شمال غرب استان کرمانشاه و در نزدیکی روستای الهیارخانی واقع شده است. جاده دسترسی به تالاب آسفالته است و به راحتی می توانید با خودروی شخصی یا وسایل حمل و نقل عمومی به آنجا برسید. همچنین تابلوهای راهنما در طول مسیر نصب شده اند که به شما در پیدا کردن تالاب کمک می کنند. پس از رسیدن به تالاب می توانید از مناظر زیبا و طبیعت بکر آن لذت ببرید.

معنای نام تالاب سبزعلی

نام «تالاب سبزعلی» از دو بخش تشکیل شده است: «سبز» و «علی». بخش «سبز» به رنگ سبز و خرم این منطقه اشاره دارد که ناشی از پوشش گیاهی انبوه و آب فراوان آن است. بخش «علی» نیز به احتمال زیاد نام یک شخص یا یک مکان مقدس در نزدیکی تالاب بوده است. با این حال در مورد ریشه دقیق این نام و ارتباط آن با تاریخچه تالاب اطلاعات دقیقی در دست نیست. نام سبزعلی بیشتر به سرآب سبزعلی اطلاق می شود که منبع اصلی تامین آب تالاب هشیلان است. در واقع تالاب هشیلان و سرآب سبزعلی ارتباط تنگاتنگی با هم دارند و اغلب به جای یکدیگر به کار می روند.

وجه تسمیه

وجه تسمیه تالاب هشیلان به طور دقیق مشخص نیست اما در مورد آن دو روایت وجود دارد. روایت اول بر اساس نظر استاد جلال الدین کزازی است که معتقد است واژه «هشیلان» در زبان کردی از دو بخش «هه شی» به معنای مار و «لان» به معنای خانه تشکیل شده است و بنابراین معنای آن «لانه ماران» است. این نام گذاری می تواند به دلیل وجود تعداد زیادی مار در این تالاب و اطراف آن باشد. روایت دوم «هشی» را به معنای خرس می داند و هشیلان را «لانه خرس ها» معنی می کند. با این حال روایت اول یعنی «لانه ماران» به نظر قوی تر می رسد زیرا با ویژگی های زیستی تالاب همخوانی بیشتری دارد.

علت نام گذاری این تالاب

همانطور که گفته شد علت نام گذاری تالاب هشیلان به طور قطعی مشخص نیست اما به احتمال زیاد به دلیل وجود تعداد زیادی مار در این منطقه این نام برای آن انتخاب شده است. تالاب هشیلان زیستگاه مناسبی برای انواع مارها از جمله مارهای آبی و دوزیستان است. وجود آب فراوان پوشش گیاهی انبوه و پناهگاه های متعدد شرایط ایده آلی را برای زندگی این خزندگان فراهم کرده است. بنابراین نام «لانه ماران» می تواند اشاره ای به این ویژگی خاص تالاب داشته باشد. البته این تنها یک فرضیه است و برای تایید آن نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد.

پوشش گیاهی تالاب هشیلان سراب سبزعلی

پوشش گیاهی تالاب هشیلان و سراب سبزعلی بسیار متنوع و غنی است. در این منطقه انواع گیاهان آبزی علفی و بوته ای یافت می شوند. گیاهان آبزی مانند نی لویی عدسک آبی و علف هفت بند بخش عمده ای از پوشش گیاهی تالاب را تشکیل می دهند. این گیاهان نقش مهمی در تصفیه آب تامین غذا و ایجاد پناهگاه برای جانوران تالاب ایفا می کنند. در حاشیه تالاب نیز گیاهان علفی و بوته ای مانند بید گز جگن و علف های شور روییده اند. این گیاهان به تثبیت خاک و جلوگیری از فرسایش کمک می کنند. متاسفانه در سال های اخیر به دلیل خشکسالی و کاهش سطح آب تالاب پوشش گیاهی آن نیز آسیب دیده است.

گونه های جانوری تالاب هشیلان

تالاب هشیلان زیستگاه گونه های جانوری متنوعی است. این تالاب محل زندگی انواع پرندگان پستانداران خزندگان دوزیستان و ماهیان است. پرندگان مهاجر و بومی از جمله اردک سرسبز غاز خاکستری حواصیل اگرت فلامینگو و پلیکان در فصول مختلف سال به این تالاب مهاجرت می کنند. از پستانداران ساکن در اطراف تالاب می توان به گرگ روباه شغال خرگوش و گراز وحشی اشاره کرد. همچنین انواع مارها مارمولک ها قورباغه ها و لاک پشت ها در این تالاب زندگی می کنند. ماهیان تالاب نیز شامل سیاه ماهی عروس ماهی سس ماهی و ماهی زرد هستند. تنوع زیستی بالای تالاب هشیلان آن را به یک منطقه مهم برای حفاظت از محیط زیست تبدیل کرده است.

تفریحات تالاب هشیلان

تالاب هشیلان فرصت های تفریحی متنوعی را برای گردشگران فراهم می کند. طبیعت گردی پیاده روی در اطراف تالاب عکاسی از مناظر زیبا و حیات وحش و پرنده نگری از جمله فعالیت های محبوب در این منطقه هستند. همچنین می توانید با قایق سواری در تالاب از نزدیک با زیبایی های آن آشنا شوید. در اطراف تالاب امکانات پیک نیک و کمپینگ نیز فراهم شده است. اگر به دنبال تجربه ای هیجان انگیز هستید می توانید از زیپ لاین تالاب استفاده کنید. تالاب هشیلان مقصدی ایده آل برای کسانی است که به دنبال آرامش تجدید قوا و لذت بردن از طبیعت هستند. با این حال باید توجه داشت که حفظ محیط زیست این منطقه وظیفه همگانی است.

بهترین زمان بازدید از تالاب هشیلان

بهترین زمان بازدید از تالاب هشیلان بسته به علاقه شما به فعالیت های مختلف متفاوت است. اگر به دیدن مناظر سرسبز و گل های بهاری علاقه دارید فصل بهار به ویژه اردیبهشت ماه بهترین زمان برای سفر به این منطقه است. در این فصل تالاب پر از گل های وحشی و گیاهان سرسبز است و هوا بسیار مطبوع است. اگر می خواهید پرندگان مهاجر را تماشا کنید فصل پاییز و زمستان بهترین زمان برای سفر است. در این فصول انواع پرندگان مهاجر از مناطق سردسیر به تالاب هشیلان می آیند و منظره ای تماشایی ایجاد می کنند. فصل تابستان نیز برای فرار از گرمای شهر و لذت بردن از هوای خنک تالاب مناسب است.

خشک شدن تالاب هشیلان کرمانشاه

متاسفانه تالاب هشیلان در سال های اخیر با مشکل جدی خشک شدن مواجه شده است. این مشکل ناشی از عوامل مختلفی مانند خشکسالی کاهش بارندگی حفر چاه های غیرمجاز و برداشت بی رویه آب از منابع زیرزمینی است. خشک شدن تالاب تاثیرات منفی زیادی بر اکوسیستم منطقه کشاورزی و معیشت مردم محلی داشته است. با خشک شدن تالاب پوشش گیاهی آن از بین رفته جمعیت جانوران کاهش یافته و کیفیت آب و خاک منطقه پایین آمده است. برای جلوگیری از نابودی کامل این تالاب نیاز به اقدامات جدی و هماهنگ از سوی مسئولان مردم محلی و سازمان های مردم نهاد است.

خشک شدن و آتش سوزی ۱۴۰۰

در مرداد ماه سال 1400 تالاب هشیلان به دلیل خشکسالی شدید و کاهش سطح آب دچار آتش سوزی گسترده ای شد. این آتش سوزی که چندین روز به طول انجامید خسارات جبران ناپذیری به پوشش گیاهی و جانوری تالاب وارد کرد. علت اصلی آتش سوزی خشکی بیش از حد گیاهان و علف های خشک در اثر کمبود آب بود. این حادثه نشان داد که تالاب هشیلان تا چه حد آسیب پذیر است و نیاز به توجه و مراقبت بیشتری دارد. پس از این آتش سوزی تلاش هایی برای احیای تالاب صورت گرفت اما همچنان خطر خشک شدن مجدد آن وجود دارد.

خشک شدن ۱۴۰۱

در مرداد ماه سال 1401 تالاب هشیلان به طور کامل خشک شد. این اتفاق به دلیل تداوم خشکسالی و کاهش شدید ورودی آب به تالاب رخ داد. خشک شدن تالاب مشکلات زیادی را برای مردم محلی و محیط زیست منطقه ایجاد کرد. از بین رفتن زیستگاه جانوران کاهش کیفیت آب و خاک افزایش گرد و غبار و کاهش درآمد کشاورزان از جمله این مشکلات بودند. مسئولان و سازمان های مردم نهاد تلاش کردند تا با انتقال آب از مناطق دیگر تالاب را احیا کنند اما این تلاش ها به دلیل کمبود منابع آبی و مشکلات فنی با موفقیت چندانی همراه نبود.

خشک شدن ۱۴۰۲

در سال ۱۴۰۲ نیز تالاب هشیلان با مشکل کم آبی و خشکی دست و پنجه نرم کرد. اگرچه بارش های بهاری تا حدودی وضعیت تالاب را بهبود بخشید اما با آغاز فصل گرما و افزایش مصرف آب سطح آب تالاب دوباره کاهش یافت. این وضعیت نشان می دهد که تالاب هشیلان همچنان در معرض خطر جدی قرار دارد و برای حفظ آن نیاز به اقدامات پایدار و بلندمدت است. یکی از راهکارهای مهم برای حل این مشکل مدیریت صحیح منابع آب و جلوگیری از برداشت های غیرمجاز است. همچنین باید به کشاورزان محلی آموزش داده شود تا از روش های آبیاری نوین و کم آب بر استفاده کنند.

احیای تالاب در ۱۴۰۳

در سال ۱۴۰۳ با تلاش های صورت گرفته توسط مسئولان و سازمان های مردم نهاد وضعیت تالاب هشیلان تا حدودی بهبود یافت. انتقال آب از رودخانه رازآور به تالاب یکی از اقدامات مهم در این زمینه بود. این اقدام باعث افزایش سطح آب تالاب و احیای بخشی از پوشش گیاهی آن شد. با این حال همچنان باید توجه داشت که این اقدامات تنها مسکن هستند و برای حل مشکل کم آبی تالاب نیاز به برنامه ریزی جامع و بلندمدت است. همچنین باید از تکرار اشتباهات گذشته جلوگیری شود و از منابع آبی به صورت پایدار و مسئولانه استفاده شود.

مکان های مهم نزدیک به تالاب هشیلان

در نزدیکی تالاب هشیلان مکان های دیدنی و جاذبه های گردشگری دیگری نیز وجود دارند که می توانید از آن ها بازدید کنید. سراب سبزعلی سراب یاوری سراب ورمنجه سایت پرواز ویس قرنی آرامگاه ویس قرنی و تپه های باستانی موسوم به دو چیا از جمله این مکان ها هستند. سراب سبزعلی منبع اصلی تامین آب تالاب هشیلان است و دارای طبیعتی زیبا و بکر است. سراب یاوری و سراب ورمنجه نیز از دیگر سراب های دیدنی منطقه هستند. سایت پرواز ویس قرنی مکانی مناسب برای علاقه مندان به پاراگلایدر و ورزش های هوایی است. آرامگاه ویس قرنی یکی از زیارتگاه های مهم منطقه است و دارای معماری خاص و تاریخی است. تپه های باستانی دو چیا نیز آثار تاریخی و باستانی ارزشمندی را در خود جای داده اند.

اقامتگاه های کرمانشاه

برای اقامت در نزدیکی تالاب هشیلان می توانید از اقامتگاه های موجود در شهر کرمانشاه استفاده کنید. کرمانشاه دارای هتل ها مهمان پذیرها و اقامتگاه های بوم گردی متنوعی است که می توانید بر اساس بودجه و سلیقه خود یکی از آن ها را انتخاب کنید. هتل پارسیان کرمانشاه هتل لاله بیستون هتل جمشید و هتل کوروش از جمله هتل های معروف و باکیفیت کرمانشاه هستند. همچنین اقامتگاه های بوم گردی متعددی در اطراف کرمانشاه وجود دارند که می توانید با اقامت در آن ها تجربه ای متفاوت و لذت بخش از سفر خود داشته باشید. این اقامتگاه ها معمولا در روستاها و مناطق بکر واقع شده اند و امکان آشنایی با فرهنگ و سنت های محلی را برای شما فراهم می کنند.

سایت پرنده نگری

در تالاب هشیلان یک سایت پرنده نگری نیز وجود دارد که برای علاقه مندان به پرندگان و حیات وحش فرصتی مناسب برای تماشای پرندگان مهاجر و بومی فراهم می کند. این سایت دارای امکاناتی مانند برج دیده بانی دوربین های دوچشمی و راهنماهای محلی است. در این سایت می توانید انواع پرندگان مانند اردک سرسبز غاز خاکستری حواصیل اگرت فلامینگو و پلیکان را از نزدیک مشاهده کنید و از زیبایی های آن ها لذت ببرید. بهترین زمان برای بازدید از سایت پرنده نگری فصل پاییز و زمستان است که پرندگان مهاجر در این تالاب حضور دارند.

تالاب هشیلان کجاست؟

تالاب هشیلان در استان کرمانشاه ۲۶ کیلومتری شمال غرب شهر کرمانشاه در مسیر جاده کرمانشاه به روانسر قرار دارد.

آیا تالاب هشیلان خشک شده است؟

تالاب هشیلان در سال های اخیر با مشکل خشکی مواجه بوده اما با تلاش های صورت گرفته در حال حاضر وضعیت بهتری دارد.

آیا در نزدیکی تالاب هشیلان جاذبه ای وجود دارد؟

بله در نزدیکی تالاب هشیلان جاذبه هایی مانند سراب سبزعلی سراب یاوری و آرامگاه ویس قرنی وجود دارند.

معنای نام تالاب هشیلان چیست؟

به گفته جلال الدین کزازی هشیلان در زبان کردی به معنای «لانه ماران» است زیرا «هه شی» به معنای مار و «لان» به معنای خانه است.