«کنجد» محصولی کم آب بر و مناسب اقلیم خوزستان

محمدرضا سیاهپوش در گفت و گو با نازک نارنجی، اظهار کرد: طبیعتا در فصل پاییز در بیشتر مناطق کشور شاهد بارش های پاییزه هستیم و انتظار بر این است که بارش های پاییز و زمستان بتواند نیاز آبی محصولات پاییزه را تا حدودی تامین کند. 

وی ادامه داد: ما در منطقه ای خشک و نیمه خشک جهان زندگی می کنیم. اگر در قطب شمال بودیم اولین دغدغه، سرما بود اما اکنون، دغدغه اول باید بحث آب باشد و باید به اقلیم توجه ویژه داشت چون می تواند مشکل ساز باشد.

الگوی کشت فصل تابستان، مربوط به دهه های گذشته است

عضو هیات علمی گروه زراعت دانشگاه شهید چمران اهواز بیان کرد: برای کشت تابستانه برخلاف کشت پاییزه انتظار بارش نداریم و باید نیاز محصولات کشاورزی به آب از طریق منابع موجود تامین شود و بیشترین مشکلات مربوط به آبیاری نیز در این فصل است. الگوی کشت فصل تابستان، مربوط به دهه های گذشته است. یعنی در الگوی کشت هیچ تغییری لحاظ نشده و عمده محصولات کشت شده در تابستان شامل ذرت، برنج، کنجد و صیفی جات است. 

سیاهپوش عنوان کرد: ذرت گیاهی غیربومی است و در طول زمان از آمریکای جنوبی به ایران رسیده است. این گیاه اکنون در حال کشت است اما مناسب با اقلیم خشک و نیمه خشک کشور نیست. باید در این حوزه سیاست گذاری لازم اتخاذ شود و مطالعات علمی انجام شود. 

وی عنوان کرد: دومین محصولی که در سال های اخیر از جمله در خوزستان به صورت گسترده کشت می شود، برنج است. بسیاری از کشاورزان تمایل زیادی به کشت برنج دارند چون سود و درآمد بالایی به ارمغان می آورد. با توجه به اینکه امرار معاش کشاورز از این کار است، طبیعتا به دنبال کشت محصولاتی است که بیشترین درآمد را داشته باشد. اما همه می دانیم که این محصول نیاز به آب بسیار زیادی دارد. مصرف آب برنج چندین برابر محصولات زراعی دیگر است و بر اساس آمار به صورت متوسط ۳۰ تا ۴۰ هزار متر مکعب آب برای یک هکتار برنج مصرف می شود.

استاد کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز ادامه داد: مصرف آب محصولاتی همچون برنج و ذرت چندین برابر دیگر محصولات کشاورزی است. مصرف آب در برنج ۳ تا ۴ برابر مصرف آب کنجد است. با توجه به اینکه کنجد نیاز به نور زیاد و گرما دارد، مناسب اقلیم خشک و نیمه خشک از جمله خوزستان است و از سویی سود خوبی برای کشاورزان دارد. کنجد می تواند در کاهش مصرف آب بسیار موثر باشد. 

تولید گونه مقاوم کنجد که نیاز به برداشت با دست ندارد

وی با اشاره به یکی از چالش های کشت کنجد در استان گفت: یکی از چالش های برداشت کنجد این است که مکانیزه نیست. به این معنا که برداشت آن با کمباین نیست بلکه دستی است. نحوه برداشت کنجد نیز به گونه ای است که وقتی هنوز سبز است باید برداشت شود چون اگر گیاه به مرحله خشک شدن برسد، کپسول آن باز می شود و تمام دانه های کنجد می ریزد و از بین می رود. کنجدکاران می دانند که این محصول به صورت سبز و با دست برداشت می شود و سپس در محیطی خشک قرار داده می شود تا قابل استفاده باشد. این یکی از چالش های این محصول است که زحمت و تلاش زیادی نیاز دارد و برای کشاورز هزینه در بردارد. بنابراین کشاورزان تمایل زیادی برای کشت این محصول ندارند و به صورت محدود کشت می شود. 

این عضو هیات علمی عنوان کرد: اخیرا، طی همکاری تحقیقاتی با شرکت کشت و صنعت شهید رجایی، کنجد مقاوم تولید و چهار رقم ثبت تجاری شد. تمام مراحل علمی و تجاری سازی گونه مقاوم کنجد که نیاز به برداشت با دست ندارد، در بهترین مراکز انجام و مجوز آن صادر شد. این نمونه جدید می تواند در الگوی کشت وارد شود. 

وی ادامه داد: در گونه جدید کنجد، برداشت این محصول به صورت کاملا مکانیزه است و می توان این گیاه را در چند هزار هکتار کاشت و مانند دیگر محصولات کشاورزی به صورت مکانیزه برداشت کرد. از سویی، مصرف آب در کنجد یک چهارم مصرف آب برنج است و درآمد کنجد تقریبا با درآمد برنج مساوی است و گاهی می تواند سه تا چهار برابر درآمد کشت برنج باشد. با وارد کردن کنجد در الگوی کشت دیگر نمی توان کشاورزان را در فصل تابستان به دلیل محدودیت های منابع آبی، از کشت منع کرد، در حالی که امرار معاش کشاورزان از این طریق است. 

وارد کردن کنجد در الگوی کشت استان، نیاز به همت و حمایت مدیران دارد

سیاهپوش تاکید کرد: برآورد انجام شده توسط سازمان آب و برق این است که اگر ۱۰۰ هزار هکتار به کشت برنج اختصاص داده نشود، در حدود ۲.۵ میلیارد متر مکعب آب در فصل تابستان صرفه جویی خواهد شد. وارد کردن کنجد در الگوی کشت استان، نیاز به همت و حمایت مدیران دارد. در ادامه دولت باید برای کشت کنجد حمایت کند. 

وی گفت: پروژه ترویجی که قرار بود این محصول را معرفی کند، پس از گذشت دو سال و نیم همچنان روی زمین باقی مانده است و به دلایل مختلف از انجام آن سر باز زده اند. در این زمینه پتانسیل لازم توسط شرکت های دانش بنیان، فناوران و نهادهای مردمی فراهم می شود، اما نیاز به حمایت دارند؛ در صورت حمایت نشدن، این ظرفیت ها از بین خواهند رفت. 

نیاز به معرفی الگوی کشت جدید تابستانه

عضو هیات علمی گروه زراعت دانشگاه شهید چمران اهواز بیان کرد: در کشت محصولات تابستانه می توان الگوی کشت جدید معرفی کرد تا بهره وری افزایش یابد. می توان گیاهان بومی را در الگوی کشت وارد کرد اما متاسفانه توجه لازم انجام نشده است. نمی توان الگوی کشت واقعی را از پشت میز مرتفع کرد بلکه باید در مزرعه و با نظر متخصصان انجام شود.

انتهای پیام