دروغ از نوع سینما یا سیاست؟ !/بمناسبت روز ملی سینما

هر دوی آنها پنج حرف دارند و با «سین»شروع می شوند و از همه مهمتر؛ سرتاپای هر دو حقه و کلک و دروغ است. اما در عین حال، تفاوت های با حالی هم دارند که به مناسبت روز ملی سینما تقدیم سیاست مداران دوگانه سوزمان می کنیم:  

۱- دروغ های غیرقابل باور سیاست و قابل باور سینما   

تمام تلاش سیاست مداران و تردستان این است که دروغ های شان را مردم باور کنند. تردست با مهارت هر چه تمام تر چیزی که هست را غیب می کند و سیاست مدار با سخنوری و فن بیانی پرشور چیزی که نیست را ظاهر می کند! اما مردم هیچکدام شان راباور نمی کنند. حتی اگر هم باورکنند تحت تاثیرشان قرار نمی گیرند. اما جادوی سینما چیز دیگری است در دل سینما یک روده راست هم نیست اما انگار مردم به سینما می روند تا سرتاپای دروغ هایش را باور کرده و تحت تاثیرشان قرار گیرند. وقتی فهمیدیم قطار برادران لومیر به طرف پرده سینما حرکت کرد و تماشاگران داخل سالن  از ترس پا به فرار گذاشتند به ساده لوحی آنها خندیدم. اما الان هم چیزی فرق نکرده ما درست مثل آن فراریان، سینما را باور می کنیم، فقط با این تفاوت که پا به فرار نمی گذاریم. حال؛ کار کدام مان خنده دارتر است؟ باور کردن سینمایی که می دانیم دروغ است یا باور کردن سینمایی که نمی دانستند دروغ بود؟! چه خوب گفت ارسطو که باور مخاطب از واقعیت مهم تر است. جالب آنکه مردم برای دیدن این دروغ ها پول هم می دهند! باری به هر جهت مردم به جعلیات سنیما می خندند؛ با آنها می گریند؛ از آنها می ترسند؛ نسبت به آنها متنفر شده یا عاشقش می شوند؛ از جا پا شده و برای کسی که آنجا نیست دست می زنند و حتی گاه آنقدر هیجان زده و روانی می شوند که خودکشی می کنند. مردم مثل آب خوردن می پذیرند که بازوهای کلفت یک قهرمان لوله پولیکا بدست؛ برای زمین گیر کردن ارتشی کافیست و تارهای نازک یک نخ برای رفتن قهرمان از بام این ساختمان به بام آن ساختمان منطقی است! شاید سینما مصداق عینی این روایت از گوبلز باشد که دروغ های بزرگ زودتر باور می شوند. بر همین اساس تکنیک های سینمایی با عناوینی همچون جلوه های ویژه؛ تروکاژ و… بشدت پیشرفت کرده اند تا دروغ ها را بزرگ و بزرگ و در نتیجه قابل باورتر نمایند. بله؛ تکنیک می آموزد چگونه خنجری را می توان در چشم و چال فردی کرد که طبیعی و باورپذیر باشد یا چگونه می توان مخاطب خود را با انفجار طبیعی یک ساختمان راضی و خشنود ساخت و از مردن ساکنانش لذتی فراهم کرد. آنهم برای مخاطبی که خارج از سالن سینما چشم دیدن له شدن مورچه ای را ندارد!

مردم با این دروغ ها الگوسازی هم می کنند یعنی لباس؛ مدل مو، طرز رفتار و مدل سیگار کشیدنشان را درست مانند کسی می کنند که مثلا می تواند با استفاده از چند حقه سینمایی در هوا پرواز کند! اما …

سیاست مداران هر چه دروغ ها و وعده های شان را خوش و آبرنگ تر می کنند کمتر کسی است که باورشان کند چه رسد به اینکه آنها را الگو کنند.  

۲- سیاست بی پدر و مادر و سینمایی با کلی پدر!

 واضح و آشکار است که سیاست پدر و مادر ندارد(حداقل پدر را قطعا ندارد) اما تا دلتان بخواهد عمه دارد. درست برعکس سینما که کلی پدر؛ پدرخوانده؛ ناپدری و حتی پدربزرگ دارد. ادیسون و برادران لومیر را پدربزرگان(طرف مادری و پدری) سینما می شناسند. «آلفرد هیچکاک» را پدر ژانر وحشت؛ «فریتش لانگ» را پدر سینمای اکسپرسیونیستی؛ «ژرژملیس» را پدر جلوه های ویژه و فیلم های تخیلی؛ «سر جولئونه» را پدر وسترن اسپاگتی؛ «والت دیرنی» را پدر انیمیشن؛ «دیوید لین» را پدر فیلم های اکشن بدون اغراق؛ «ادوین اس پورتر» را پدر فیلم های اکشن با اغراق(سرقت بزرگ قطار)؛ «برادران میشل» را پدران سالن های سینمایی؛ «ادوارد ترنر» را پدر سینمای رنگی، «دی دبلیو گریفیث» را پدر فیلم های طولانی؛ دنباله ای والبته تبعیض نژادی(تولد یک ملت) ؛ «کی فایرال» را پدر فیلم های سه بعدی؛ «آلن کراسلند» را پدر اولین فیلم ناطق؛ «استیون اسپیلبرگ» را پدر فیلم های بلاک باستر؛ «چارلی چاپلین» و تعدادی دیگر را پدر فیلم های کمدی صامت؛ «لورل و هاردی» و تعدای دیگر را پدر فیلم های کمدی ناطق؛ «ویکتور فلمینگ» را پدر سینمای موزیکال؛ «سرگئی آیزنشتاین» پدر مونتاژ سینما «مایکل کورتیز» و «آرتور هیلر» را  پدران فیلم های عاشقانه نافرجام(کازابلانکا – داستان عشق)؛ «محمدرضا شریفی نیا» را پدر عشق های با فرجام؛ «تارکوفسکی» را پدر فیلم های بی سروته؛ «اصغر فرهادی» را پدر فیلم های بدون ته؛ «ایرج ملکی» را پدر فیلم های بدون سر و البته معناگرا و بالاخره «فرانسیس فورد کاپولا» را پدرخوانده سینمای جهان می دانند.  

۳- سیاست پرتنش و سینمای کمدی

در کشور ما پرفروش ترین فیلم ها کمدی است اما در سایر کشورها گیشه در اختیار فیلم های اکشن  و تخیلی است این تفاوت معنادار را جرج برناردشاو بخوبی توضیح داده که «مردم همیشه به دنبال چیزی هستند که ندارند» با این فرمول خیلی راحت می توان فهمید؛ مردم در کشوری همواره آماده جنگ با اهالی همیشه در سنگر برای کسب کمی شادی و شعف به سینما می روند و بالعکس؛ در کشورهایی که  جنگ و بحران را در خواب هم نمی بینند ملت برای دیدن این چیزها به سینما می روند. بالطبع همه اینها، حاصل عملکرد سیاست مداران کشورهای فوق است. یعنی سیاست مداران ما واقعیت را جنگ کرده اند و سیاست مداران دیگر سینما را ….

۴- سینمای ماندگار و سیاست بسته به میز  

آیا سینما در اختیار سیاست است یا سیاست در اختیار سینما؟ سیاستمداران خیلی سعی می کنند که با نشان دادن زور و بازوی شان قدرت نمایی کنند و سینما را با دادن سفارش ؛ جوائز و حمایت های مالی از طرفی و توقیف و سانسور فیلم ها از طرفی دیگر در اختیار خود بگیرند اما سینما مانند لشکریانی که نیرو و امکانات نظامی کمتری دارند اما در عوض ایمان و اعتقاد دارند همیشه توانسته در برابر قدرت سیاست مداران بایستد و خودش را همیشه از آب و گل دنیای سیاست بیرون بکشد. دقیقا هم به همین خاطر است که حافظه تاریخی؛ اسامی فیلم ها کارگردان ها ؛ بازیگران و سایر عوامل فیلم ها را در خود نگاهداشته اما حکام و سیاستمداران به زور کتاب های تاریخی مدارس هم نماندند. همه می دانیم سیاست با عناوین مختلف همچون جنبش «مک کارتیسم» چه به روز هنرمندانی مانند چارلی چاپلین آورد اما حالا کدامشان ماندند؟ چارلی چاپلین یا آن سیاست مدارانی که او را از آمریکا  اخراج کردند! شما فکر می کنید یک قرن دیگر تاریخ از بهرام بیضایی تبعبد شده خواهد گفت یا از سیاست مداران فعلی نیازمند به میز؟     

خلاصه آنکه روی سیاست همیشه بدون رسیدن زمستان و تابستان همواره در برابر سینما سیاه بوده و هست. پس روز ملی سینما و جادویش بر همگان مبارک و چراغ این فانوس خیال همیشه پر نور باد.

۵۷۵۷

دکمه بازگشت به بالا