دره کهن خرم آباد مینیاتوری از زندگی پیش از تاریخ بشر

به گزارش نازک نارنجی، دره خرم آباد یکی از زیستگاه های کهن بشر است که محل سکونت انسان های «نئاندرتال» و هوشمند بوده است و اخیراً پرونده ثبت جهانی آن در یونسکو به جریان افتاده است؛ این شهر گذرگاهی تاریخی از دیرباز به عنوان یکی از تمدن های کهن بشری مطرح بوده و همین امر سبب شده تا نگاه باستان شناسان و فرهنگ پژوهان قرون و اعصار مختلف را به سمت خود معطوف کند، وجود ارتفاعات سخت گذر، طبیعت کم نظیر و از همه مهم تر آب به عنوان مایه حیات بشر در لرستان، این منطقه را به یکی از مناطق مورد توجه بشر پیش از تاریخ برای زندگی تبدیل کرده و سبب شکل گیری اولین سکونتگاه های بشر در این دیار شده است به طوری که “دره خرم آباد” با مرکزیت شهر باستانی “شاپورخواست” و وجود جاذبه های طبیعی و اماکن باستانی نظیر غارهای هفتگانه یکی از شواهد متقن در این رهگذر به شمار می رود؛ اخیراً پرونده ثبت جهانی دره خرم آباد در یونسکو به جریان افتاده که در صورت تحقق نقش بسزایی در جذب گردشگر و رونق اقتصادی منطقه لرستان درپی خواهد داشت.

خرم آباد کهن شهری است که به تعبیری مینیاتوری از زندگی پیش از تاریخ بشر، از عصر حجر تا قجر  محسوب می شود و دارای ظرفیت ها و پتانسیل های کم نظیری است و در یک کلام می توان گفت کالایی لوکس و فرهنگی است که در هیچ جای دنیا با این ویژگی معماری، فرهنگی، مذهبی و تاریخی یک جا وجود ندارد.

به زودی دره خرم آباد به جهان شهر تبدیل خواهد شد

در این خصوص عطا حسن پور، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان، با بیان اینکه اساسی ترین عنصر زیست برای سکونت بشر در هر منطقه ای را آب دانست و با بیان اینکه عنصر آب برای زیست جوامع پیش از تاریخ ضروری بوده است، بیان کرد: در غارهایی مثل غار قمری دو منبع مهم یکی چشمه های فصلی در پایین دست غار همچون “گرداب سنگی” که در دوره ساسانی روی آن بنایی ساخته شده اما این گرداب از دورترین ازمنه تاریخ جوشان است و همچنین منابع تامین آب موجود در انتهای غارها از جمله تامین آب جوامع زیستی بوده است و در دوره پیش از تاریخ ترین غار زندگی شکارورزی داشتند.

وی گفت: این هفت مکان کاوش شده و ۱۷مکان موجود در دره خرم آباد نشان می دهد که بشر در دوران پیش از تاریخ به خصوص در دوران بعد از عصر یخبندان مولفه های خوبی برای زیست در این دره داشته است؛ آب فراوان به خاطر وجود سراب های فراوان، رودخانه جاری خرم آباد و غارهای پیش از تاریخ، هوای مناسب، پروتئین های دامنه سفیدکوه (کل و بز) و سوخت فراوان( جنگل های بلوط) باعث شده، بشر پس از دوره شکارورزی زمانی که وارد انقلاب کشاورزی می شود؛ این دره محیط مناسبی برای توالی زیستش باشد.

حسن پور بیان کرد: شهر خرم آباد به لحاظ معماری و شهرسازی، با دو عنوان باغ شهر و آب شهر و داشتن یک دژ مستحکم و تاریخی به نام فلک الافلاک یا شاپور خواست، پکیجی فرهنگی، طبیعی وتاریخی است که به صورت یک محصول فرهنگی ویژه و خاص تقدیم یونسکو شده است و به زودی به «جهان شهر خرم آباد» تبدیل خواهد شد.

وی ادامه داد: با ساماندهی و آزادسازی اطراف این قلعه به شکل نگین و موقعیتی خاص و  ویژه به جامعه جهانی تقدیم خواهد شد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان گفت: جهان شهر خرم آباد کالایی و لوکس و فرهنگی است که در هیچ جای دنیا با این ویژگی معماری، فرهنگی، مذهبی و تاریخی یک جا وجود ندارد و تمام اِلمان های تاریخی و طبیعی از باغ شهر، آب شهر و اَبرنشانه های شهری که در این قلعه جمع شده و پشتوانه تاریخی، فرهنگی و مذهبی عظیم دارد  همه عناصر ثبت جهانی را در خودش جای داده است.

حسن پور با بیان اینکه شاخصه هایی که نیاز است توجه یونسکو را جلب کند در این قلعه به شکل یک بسته وجود دارد که به صورت زنجیره وار به هم وصل است، گفت: مجموعه غارهای پیش از تاریخ دره خرم آباد به نوعی به این قلعه متصل می شود و رودخانه ای که از مرکز شهر جریان دارد و اطراف قلعه را در قسمت شرقی دور می زند و سه پل قدیمی نظیر پل گپ، شکسته، و پل حاجی روی رودخانه قرار گرفته و این قسمت با باغات گلستان، سروستان، ارم و باغ فیض که مجموعه چهار باغ تاریخی را تداعی می کند همه این مجموعه بی نظیر در دره تاریخی خرم آباد قرار گرفته است.

وی بیان کرد: این دره تاریخی و گذرگاه کهن مینیاتوری از زندگی پیش از تاریخ بشر از حجر تا قجر است و این ویژگی تاریخی که قلعه فلک الافلاک و محیط پیرامون و شهر خرم آباد دارد، همه این ویژگی ها ایجاب می کند که رفتاری که با شهرهای تاریخی دنیا داریم با این شهر هم داشته باشیم.

راه دسترسی غار قمری در این شهرستان در حال اجراست

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان با بیان اینکه در راستای تکمیل پرونده ثبت جهانی دره خرم آباد، راه دسترسی غار قمری در این شهرستان در حال اجراست، افزود: در راستای ارسال پرونده ثبت جهانی این دره با محوریت غارهای پیش از تاریخ قلعه فلک الافلاک و در راستای بازید میدانی ارزیاب یونسکو از غارها در حال انجام است.

حسن پور اضافه کرد: عملیات یاد شده با هدف آماده سازی مسیر بازدید گردشگران، و ایجاد راه دسترسی برای غار قمری در حال اجرا بوده و به زودی تکمیل خواهد شد؛ این اداره کل اقدام به پاکسازی مسیر دسترسی ایجاد زیرساخت، پله سنگی، ایجاد نشانک و نورپردازی مسیر نصب تابلو و … کرده است.

وی با بیان اینکه غارهای هفتگانه دره خرم آباد به عنوان بخشی از پرونده ثبت جهانی این دره، توسط اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان در دست مرمت، بهسازی و ایجاد راه دسترسی قرار گرفته است، اظهار کرد: غارهای کلدر، قمری، گیلوران، یافته، کنجی و دو پناهگاه صخره ای گر ارجنه و پاسنگر در دره تاریخی خرم آباد قرار دارند.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان با بیان اینکه مهمترین مساله، رونق اقتصاد گردشگری در استانی است که تاکنون ثبت جهانی نداشته است و از این قافله جا مانده است، گفت: اگر توریست خارجی به لرستان سفر نمی کند و دلیل آن نبود آثار ثبت جهانی است؛ با ثبت جهانی دره خرم آباد و قلعه فلک الافلاک به یکباره ۱۷ اثر در میراث جهانی ثبت خواهد شد.

حسن پور اضافه کرد: اولین قدم این است که قلعه فلک الافلاک با این معماری منحصر به فرد و با پیشینه ای که در گذرگاه تاریخ دارد به دنیا معرفی می شود و مُبلغ آن یونسکوست.

وی تصریح کرد: برای رفع موانع پیش روی این پرونده نه تنها نهادهای دولتی و ارگان های اداری بلکه آحاد جامعه به ویژه تشکل های مردم نهاد و مردم باید در این امر مشارکت جدی داشته باشند و این موضوع به یک مطالبه عمومی تبدیل شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان ادامه داد: ارزیابان یونسکو که به لرستان سفر خواهند کرد قطعا دیدارهایی با مردم و انجمن های مردم نهاد، دانشگاهیان و دانشجویان خواهند داشت که آیا تمایل دارند این اثر به ثبت جهانی برسد و چرا این قلعه با تمام پتانسیل های تاریخی، مذهبی، میهنی و فرهنگی تا الان ثبت نشده است؟

وی بیان کرد: رونق اقتصاد گردشگری و رشد این صنعت در لرستان به یک محرک جدی نیاز دارد و ثبت جهانی آثار فرهنگی، تاریخی و طبیعی بهترین محرک است.

ثبت جهانی رونق صنعت و آوردن فناوری در لرستان را به دنبال دارد

در این خصوص فرهاد طهماسبی، استاد جامعه شناسی فرهنگی اظهار کرد: ابنیه های تاریخی و اکتشافات باستان شناسی و تلاش هایی که میراث داران فرهنگی جهانی انجام دادند در شهر خرم آباد واقعیت ها را کشف کردند و به لحاظ تاریخی یکی از مهدهای تمدنی ایرانی چه قبل از ورود آریایی ها سه دسته بودند(ماد، پارت و فارس) در لرستان این تمدن در کنار سایر شهرستان های استان نظیر کوهدشت، بروجرد و الشتر وجود داشته است.

وی اضافه کرد: این پیشینه تاریخی چنانچه مورد تائید و تصویب مجامع بین المللی و یونسکو قرار گیرد باعث می شود شهر خرم آباد در افکار و انظار عمومی به عنوان یک منطقه تمدنی بیش از پیش شناخته شود و و چنانچه سیاست ها کمک کنند؛ اثراتی که بر این منطقه می گذارد می تواند در راستای رونق صنعت و آوردن فناوری و پیشرفت گردشگری در لرستان و این شهرستان باشد.

طهماسبی ادامه داد: با ثبت جهانی دره کهن خرم آباد می توان از این عقب ماندگی مزمن تاریخی که متاسفانه بعد از صفویه خرم آباد و لرستان به آن دچار شدند و هنوز هم در همان عقب نگه داشته شدگی قرار داریم به تدریج بیرون می آییم و به تبع آن مسائل و مشکلات دیگر برطرف می شود.

این استاد جامعه شناسی فرهنگی گفت: ضرورت دارد افکار عمومی، نخبگان و کسانی که تریبونی دارند این مساله را بیشتر مطرح و حمایت و پشتیبانی کنند تا به آن نقطه ای که شایسته دره خرم آباد که شامل قلعه، غارها، دریاچه ها و چشمه سارهاست و هنوز به درستی معرفی نشده و ناشناخته مانده قرار بگیریم.

وی ادامه داد: پل گپ(صفوی) همزمان با پل «الله وردی خان» در اصفهان ایجاد شده اما پل گپ ناشناخته مانده و دهنه های آن زیر مغازه های اطراف مدفون شده است و چنانچه قلعه و دره خرم آباد ثبت جهانی شوند قطعا این پل نیز ثبت خواهد شد.

دره کهن خرم آباد و قلعه فلک الافلاک مستعد ثبت جهانی است

طهماسبی اظهار کرد: چندین سال است که حریم قلعه فلک الافلاک قرار است رهاسازی شود و در اختیار میراث فرهنگی قرار گیرد اما هنوز موفق نشدند و متاسفانه اعتباراتی که تخصیص داده شده قطره چکانی است و نتوانسته خواست کسانی که در حریم قلعه هتسند را برآورده کنند تا به انجام برسد.
این استاد جامعه شناسی فرهنگی تصریح کرد: استاندارلرستان و مدیرکل میراث فرهنگی استان تلاش زیادی کردند و رایزنی ها انجام شده تا این موضوع حل شود؛ موانع حقوقی و قانونی برطرف شود مستعد ثبت جهانی هستیم و امیدواریم این اتفاق بیفتد.

خصلت ویژه مردم خرم آباد مهمان نوازی است

در این خصوص مسعود سعادت آنلاین، دکتری اقتصاد دانشگاه پیام نور لرستان، گفت: ابنیه های تاریخی و جاذبه های گردشگری بخشی از اقتصاد است که سبب ورود گردشگران خارجی و داخلی به استان خواهد شد.

وی ادامه داد: با ورود گردشگران به استان و بازدید آنها درآمدهایی برای استان ایجاد خواهد شد.

سعادت آنلاین بیان کرد: البته برای این گردشگران زیرساخت های لازم نظیر هتل، راه ها، پروازهای داخلی به چند کلان شهر نیاز است تا این موضوع سبب تقویت رونق اقتصادی و افزایش درآمد خانواده ها شود.

این دکترای اقتصاد دانشگاه پیام نور لرستان اضافه کرد: ثبت جهانی دره کهن خرم آباد شرط لازم است اما کافی نیست و ضرورت دارد فضا و زمینه به گونه ای فراهم شود که بتوان از این اتفاق استفاده کرد.

وی گفت: باید در حوزه تبلیغات نیز از ظرفیت روزنامه ها و رسانه ها استفاده کرد تا بتوان در حوزه فرهنگی مهمان نوازی و پتانسیل و قابلیت ها استان را معرفی کرد.

سعادت آنلاین اظهار کرد: عمده درآمد کشور عربستان از گردشگران مذهبی است و می توان از صنعت گردشگری در کشور و به تبع آن در لرستان و شهر خرم آباد بهره برد.

عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور لرستان با بیان اینکه یکی ازخصلت های ذاتی مردم لرستان مهمان نوازی است و در راستای جذب گردشگر ضرورت دارد آموزش های لازم و به روز برای ارتقای مهارت های شغلی نیروهای خدماتی هتل ها و سایر افراد در بخش های رفاهی و گردشگری ارائه شود، تاکید کرد: جاذبه های گردشگری از طریق جذب گردشگران سبب ورود پول و سرمایه به استان و افزایش درآمد و حتی اشتغال می شود.

به گزارش نازک نارنجی، ثبت جهانی شدن یک اثر تاریخی علاوه بر افزایش احساسات ملی گرایانه و هویتی، ریشه دار بودن یک ملت را اثبات می کند؛ ثبت جهانی دره کهن خرم آباد یک کار فرهنگی جهانی است و دغدغه و مطالبه جدی شهروندان لرستانی برای برون رفت از وضعیت موجود است؛ همه آحاد جامعه و دستگاه های حاکمیتی وظیفه دارند نسبت به این امر همکاری داشته تا موانع پیشرو برداشته و خرم آباد به جهان شهر تبدیل شود.

انتهای پیام