موش‌هایی که از خودشان سلفی می‌گیرند
غزال زیاری: آگوستین لیگنیر، یک عکاس حرفه‌ای در پاریس، زمانی که در مقطع فوق‌لیسانس تحصیل می‌کرد، ایده‌ای درباره عکاسی در دنیای مدرن را در ذهن پروراند: چرا خیلی از ما حس می‌کنیم که باید از زندگی‌مان عکاسی کرده و تصاویر آن را به صورت آنلاین با دیگران به اشتراک بگذاریم؟
این سوال جدیدی نبود اما لیگنیر را به جایی شگفت‌انگیز سوق داد و او خیلی زود سراغ این رفت که یک اتاق عکس برای موش‌ها بسازد.
او از ایده B.F. Skinner رفتارشناس معروفی که یک اتاق آزمایش را برای مطالعه و بررسی درباره یادگیری درموش‌ها ساخته بود، در این راستا الهام گرفت. در اتاق آزمایش اسکینر، هنگامی که موش‌ها یک اهرم مشخص را فشار می‌دادند، گلوله‌هایی از غذا در اختیارشان قرار می‌گرفت.
این تبدیل به یکی از شناخته شده‌ترین پارادایم‌های تجربی در روانشناسی شد. دانشمندان متوجه شدند که موش‌هایی که به‌دنبال پاداش بودند، به شکلی حرفه‌ای به دکمه فشار آورده و بارها و بارها برای دریافت غذا و دارو به سراغ دکمه می‌روند.
آقای لیگنیر مدل جدیدی از اتاق آزمایش اسکینر را ساخت که به شکل یک برج بلند و شفاف بود که یک دوربین به آن متصل شده بود و دو موش را از پت‌شاپ خریداری کرد و در داخل این محفظه قرار داد. هرزمان که موش‌ها دکمه داخل محفظه را فشار می‌دادند، اندکی شکر در اختیار آنها قرار می‌گرفت و در همان زمان دوربین هم از آنها عکس می‌گرفت.
بلافاصله بعد، عکس‌ها برروی یک صفحه نمایش، به نمایش در می‌آمدند و موش‌ها می‌توانستند آن را ببینند. خود لیگنیر دراین باره گفته:« راستش را بخواهید فکر نمی‌کنم که موش‌ها آن عکس‌ها را درک کنند.»
علاقه‌مندی موش‌ها به دکمه
نکته جالب توجه اینجا بود که این جوندگان کوچک، خیلی زود مشتاق به فشار دادن دکمه شدند. آقای لیگنیر ادامه داد:« آنها خیلی باهوش هستند.» او موش سفید رنگ را که باهوش‌تر بود، آگوستین نامید و موش قهوه‌ای و سفید، آرتور نام گرفت.
بعد از پشت سرگذاشتن مرحله آموزشی، روند پاداش دادن، کمی غیرقابل پیش‌بینی‌تر شد. با وجودی که موش‌ها هرزمان که دکمه را فشار می‌دادند، عکسی از آنها گرفته می‌شد، ولی پاداش‌های شیرین، گهگاهی و طبق برنامه طراحی شده در اختیار آنها قرار می‌گرفت. دانشمندان به این نتیجه رسیدند که این گونه پاداش‌های متناوب، می‌تواند اثرگذار و قدرتمند باشد و حیوانات را درحالی که چشم انتظار پاداش هستند، در انتظار نگاه دارد.
آگوستین و آرتور برای دریافت این پاداش‌های غیرمنتظره، پافشاری عجیبی می‌کردند. آقای لیگنیر گفت:« گاهی وقتها، آنها حتی زمانی که شکر به آنها داده می‌شد، آن را نادیده گرفته و باز هم دکمه را فشار می‌دادند.»
شبکه‌های اجتماعی در حکم اتاق آزمایش اسکینر
از نظر او، این تشابه آشکاری بود. او دراین رابطه گفت:« کمپانی‌های دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی از همین مفهوم برای جلب توجه بازدیدکننده برای بیشترین زمان ممکن بهره می‌برند.»
در حقیقت، شبکه‌های اجتماعی در حکم “اتاق آزمایش اسکینر برای انسان مدرن” توصیف می‌شوند که پاداش‌های دوره‌ای و غیرقابل پیش‌بینی را به افراد ارائه می‌کنند و با مواردی مثل لایک، فالو و یا یک مسابقه امیدوارکننده، ما را به گوشی‌های موبایل‌مان متصل می‌کنند.
شاید همین که خودمان را مشغول فشار دادن دکمه‌ها نگه داریم، خودش در حکم پاداش است. در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۴ انجام شد، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که بسیاری از داوطلبان انسانی به جای آنکه با افکارشان تنها بمانند، ترجیح می‌دهند تا به خودشان شوک الکتریکی وارد کنند.
شاید ما به جای آنکه با خودمان در تفکرات آرام فرو برویم، ترجیح می‌دهیم تا دور هم بنشینیم و دکمه‌ای که جلویمان قرار دارد را فشار دهیم ؛ حتی دکمه‌ای که ممکن است باعث ایجاد احساسات بدی در ما شوند.
اما این دقیقا همان چیزی است که ممکن است برای نشستن و فکر کردن ناراحت کننده باشد؛ مخصوصا زمانی که موش‌هایی هستند که از خودشان سلفی می‌گیرند و ما را شگفت‌زده می‌کنند. لیگنیر در این باره گفت:« این موش‌ها زیبا و سرگرم‌کننده بودند و یک جریان بی پایان از عکس‌های اینستاگرام برای تماشاکردن و حتی لذت بردن از آنها را در اختیارمان قرار دادند.»
منبع: nytimes
227227