گیلاس یکی از خوشمزه ترین و محبوب ترین میوه هاست. این میوه شیرین و آبدار، کوچک و در رنگ هایی از زرد تا سرخ مایل به سیاه است. هسته گیلاس بسیار سفت و کوچک است که دور آن را گوشت پوشانده است. فصل گیلاس اوایل تیر و اواخر اردیبهشت است.
ارتفاع درخت گیلاس بین 6 تا 9 متر است. شکوفه های گیلاس بسیار خوشبو، معطر و زیبا هستند که در اوایل بهار تولید می شوند. درختان گیلاس از نظر پذیرش گرده توسط مادگی گل ها، خودناسازگار و دگر ناسازگار هستند، به همین علت از درختان آلبالو نیز برای گرده افشانی در باغات گیلاس استفاده می شود (به ازای هر 9 درخت گیلاس یک درخت آلبالو).
گیلاس به دو نوع اصلی شیرین و ترش تقسیم می شود:
گیلاس شیرین همان گیلاسی است که تازه از درختان روییده و خورده می شود. گیلاس ترش معمولا در پخت و پز استفاده می گردد. این گونه را کشاورزان حرفه ای در باغ های میوه پرورش می دهند. درخت گیلاس چوب محکم و سفت و سختی دارد به همین دلیل در تولید لوازم خانگی و به عنوان هیزم در شومینه ها استفاده می شود.
درخت گیلاس:
گیلاس یکی از گونه‌های سرده پرونوس (آلو سانان) به شمار می رود. به احتمال زیاد خاستگاه درخت گیلاس کرانه ی غربی دریای خزر تا دریای سیاه می باشد. دانشمندان در غارهای قفقاز و آسیای صغیر، فسیل هایی از درخت گیلاس کشف کرده اند. اولین اشاره ی مکتوب به درخت گیلاس، توسط نویسنده ی یونانی تئو فراستویس (سیصد سال پیش از میلاد) می باشد.
نام انگلیسی درخت گیلاس (cherry tree) از نام شهر کراسوس در یونان باستان (ترکیه امروزی) گرفته شده که این شهر اولین صادرات گیلاس را به اروپا داشته است. امروزه درخت گیلاس در همه مناطقی از جهان که دمای زمستان چندان شدید نبوده و دمای آن در تابستان معتدل و کم رطوبت باشد، رشد می کند. البته درخت گیلاس برای شکوفه زدن در بهار، نیاز به سرما در زمستان دارد. شکوفه دهی درخت گیلاس در اوایل بهار، درست پس از شکوفه زنی هلو و پیش از شکوفه دهی سیب می باشد.
گیلاس سیاه تازه
مشخصات ظاهری درخت گیلاس:
درختان گیلاس نسبتا بزرگ و رشدشان عمودی است. ارتفاع این درختان تا یازده متر و قطر درخت بالغ گیلاس تا شصت سانیتمتر می رسند. گیلاس یک میوه گوشتی (میوه سنگی) است که عموماً به شکل قلب تا تقریباً کروی، به قطر حدود دو سانتی متر می رسد و تنوع رنگی آن از زرد خالص تا سرخ سیر (تقریبا سیاه) متغییر است.
میزان اسید گیلاس شیرین کم می باشد. گونه ای از گیلاس (ساکورا) برای گل های زینتی بهار رو، پرورش می یابند. البته بیشتر آن ها میوه نمی دهند. این تزئینات زیبا در بسیاری از باغ ها به نمایش در آمده اند. چوب قرمز تیره برخی از گونه های گیلاس برای درودگری، به ویژه برای ساخت مبلمان لوکس به کار می رود.
عمر درختان گیلاس به طور معمول بیست تا چهل سال می باشد که وابسته به نژاد آن است. درخت گیلاس ساکورا عمر کوتاهی دارد و نهایت تا بیست سال عمر می کند، در حالی که گونه هایی از گیلاس در کشورمان وجود دارد که تا چهل سال هم عمر می کنند.
رشد عمودی درخت گیلاس بالاست. پس هرس کردن آن برای جلوگیری از رشد رویشی و اثرات نامطلوب ضروری به نظر می رسد. اما باید با دقت و توسط افراد مجرب صورت بگیرد. گیلاس میوه ای است که مدت زمان زیادی نمی توان از آن نگهداری کرد. برای نگهداری بیشتر باید آن را کمپوت کرده و یا خشک کرد. خشک کردن گیلاس شیرین روش مطلوبی محسوب شده که خواص گیلاس را از بین نمی برد.
گیلاس قرمز از دید بالا
مشخصات گیاهی کامل درخت گیلاس:
گیلاس از زمره ی درختان بارده (مثمر) می باشد که بصورت خودرو هم وجود دارد. ثمره (باردهی) آن مطلوب بوده و هنگام چینش کیفیت قابلی دارد. به احتمال زیاد نام فارسی آن هم مانند نام انگلیسی، از نام کراسوس (شهری در یونان باستان که این گیاه صادر می شده) گرفته شده است. در برخی نقاط ایران به آن آلوکک هم گفته می شود. درخت گیلاس با دیگر درختان سرده ی آلوسانان (پرونوس) مانند هلو، زردآلو، آلو و بادام شباهت دارد.
سرده ی پرونوس شامل بیش از چهارصد درخت مختلف را شامل می شود، که برخی همیشه سبز و برخی برگریز هستند. از آنجایی که نوع و نژاد این سرده تنوع زیادی دارد، پیوند زدن بین بیشتر گونه ها مقدور نیست. میوه این گیاه به صورت گرد یا قلبی شکل است، که در ابتدای رشد به رنگ سبز است و به هنگام رسیدن به رنگ زرد تا قرمز (مایل به سیاه) رسیده می‌شود.
میوه این گیاه آبدار و بسیار خوشمزه است و خواص بسیاری دارد. گیلاس از میوه‌های تابستانی به شمار می رود. افرادی هستند که به انواع میوه حساسیت می دهند که می تواند شامل گیلاس هم باشد. در صورت حساسیت به گیلاس، احتمال عوارض جانبی ناخوشایندی مانند کهیر یا تنگی نفس وجود دارد. در میوه ی خشک آن این حساسیت حداقل است. البته پر واضح است حساسیت به گیلاس مورد نادری بوده و فرد آلرژیک قطعا میوه های دیگری نیز حساسیت دارد.
میوه این گیاه نود تا صد و بیست روز پس از شکوفه دهی به مرحله ی رسیدن و چینش می رسد. از بذر آن استفاده ی خاصی نمی شود، اما میوه و برگ گیلاس خواص دارویی دارد. برگ های درخت گیلاس دندانه دار، تیز و بیضی شکل به طول سه تا پانزده سانتیمتر می باشد، رنگشان سبز تیره و قسمت زیرینشان چسبناک است.
دمنوش برگ ها می‌تواند کاهش قند خون را در افراد دیابتی در پی داشته باشد. برگ‌های درخت گیلاس علاوه بر توانایی مهار دیابت، می‌توانند عملکرد عضله قلب را کنترل کنند. از دیگر خواص آن می توان به کاهش کلسترول اشاره نمود.
درخت گیلاس شکوفه‌هایی سفید داشته و میوه‌های کوچک و قرمز رنگ آن بین یک تا دو سانتیمتر هستند. گیلاس ترش (آلبالو) کوچکتر و گیلاس شیرین بزرگتر است. بذر آنها زرد رنگ بوده و اندازه آن نیم سانتی متر است. گل های این گیاه به صورت خوشه‌ای و به رنگ سفید بر روی شاخه گیاه ظاهر می‌شوند و منظره زیبایی را نمایان می‌کنند. گل های این گیاه چند گلبرگی و معطر هستند، طوریکه فضا را عطرآگین می‌کنند و به عنوان یک گیاه زینتی در فضای سبز کاشت می‌شود.
گیلاس زرد ارومیه
انواع درخت گیلاس:
درخت گیلاس به طور کلی دارای دو گونه گیلاس تلخ و شیرین است که از گیلاس تلخ بیشتر در آشپزی استفاده می‌شود. گیلاس گونه‌های مختلفی دارد که در این مقاله به برخی از مهم‌ترین گونه‌های آن اشاره خواهیم نمود، پس در ادامه مطلب نیز ما را در پوپونیک همراهی کنید.
گیلاس سیاه:
گیلاس سیاه همانطور که از نامش مشخص است به رنگ سیاه است و طعم شیرینی نیز دارد، بسیار گوشتی است. این گونه بومی ایران است و زمان گلدهی آن در فصل بهار است. عمر اقتصادی گیلاس سیاه بیش از 30 سال است. باردهی بالایی دارد میوه‌های این گیاه نیز درشت و به صورت گرد و کروی هستند.
گیلاس قرمز ارومیه:
گیلاس قرمز ارومیه بومی مناطقی از ارومیه است و نسبت به آب و هوای این منطقه سازگار است. طعم شیرینی دارد و میوه این گیاه به رنگ قرمز است. عمر اقتصادی این گیاه نیز بیش از 30 سال است، به صورت گرد و کروی است و میوه این گیاه درشت و خوشمزه است که استفاده‌های مختلفی از آن می‌شود.
گیلاس زرد ارومیه:
گیلاس زرد ارومیه به رنگ زرد است که نسبت به شرایط اقلیمی مقاوم است. عمر اقتصادی این گیاه بیش از 30 سال است. شاخ و برگ زیادی دارد. میوه این گیاه درشت است که ظاهری گرد و کروی دارد، طعم دلچسب و شیرینی دارد و برای تازه خوری مناسب است.
گیلاس تک دانه مشهد:
گیلاس تک دانه نوعی گیلاس بزرگ و درشت است که به رنگ زرشکی است، گلدهی بالایی دارد. در بیشتر مناطق رشد می‌کند و بومی مناطقی از ایران است که خواص بالایی دارد. به صورت خوشه‌ای ظاهر می‌شود. این گیاه بیشتر در مشهد کاشت می‌شود به همین دلیل به آن گیلاس تکدانه مشهد می‌گویند.
گیلاس شیرین مشهد
گیلاس سفید رضائیه:
گیلاس سفید رضائیه همانطور که از نامش مشخص است به رنگ سفید است. گیلاس رضائیه درشت و پربار و به صورت گرد و کروی است.
گیلاس کرج:
گیلاس کرج بیشتر در نواحی مختلف کرج کشت می‌شود و با آب و هوای گرم و معتدل سازگار است. خواص بسیاری دارد. به صورت گرد و کروی است و باردهی بالایی دارد. به صورت درختچه‌ای کوتاه رشد می‌کند.
گیلاس بینگ:
گیلاس بینگ نوعی گیلاس به رنگ قرمز و در اصل بومی مناطقی از آمریکا است. میوه این گیاه سفت و بسیار آبدار و گوشتی است. میوه این گیاه قلبی مانند و به صورت کروی است. این نوع گیلاس بازارپسند است و از ارزش غذایی بالایی برخوردار است.
گیلاس شبستر:
گیلاس شبستر گونه‌ای گیلاس خوش‌فرم است که در بسیاری از مناطق ایران کشت می‌شود. بسیار گوشتی و آبدار است و استفاده‌های مختلفی از آن می‌شود. برای رشد به نور خورشید، دمای مناسب و آبیاری نیاز دارد. به رنگ قرمز است.
گیلاس سفید درشت
گیلاس سیاه قزوین:
گیلاس سیاه قزوین بیشتر در منطقه الموت و طارم قزوین رشد می‌کند. به رنگ سفید و بسیار شیرین و گوشتی است، طعم دلچسبی دارد. گیلاس سیاه قزوین بسیار درشت و به صورت گرد و کروی است.
گیلاس حاج یوسفی:
گیلاس حاج یوسفی گونه‌ای گیلاس به رنگ قرمز مایل به سیاه است که به صورت کشیده، گرد و شبیه قلب است. طعم شیرینی دارد. دارای شاخ و برگ زیادی است. بسیار آبدار، درشت و خوشمزه است. در بیشتر مناطق کشت می‌شود.
گیلاس ناپلئون:
گیلاس ناپلئون یکی از قدیمی‌ترین گونه‌های درخت گیلاس است که از اروپا وارد ایران شده است. و منشاء آن آلمان است. این رقم را به نام ناپلئون بناپارت گیلاس ناپلئون می‌نامند. میوه این گیاه به صورت زرد کم رنگ است. بسیار آبدار است طعم دلچسب و شیرینی دارد.
گیلاس قرمز:
گیلاس قرمز همانطور که از نامش مشخص است، نوعی گیلاس به رنگ قرمز است که از محبوبیت خاصی برخوردار است و در بیشتر مناطق ایران کشت می‌شود. درخت مقاومی است و باردهی بالایی نیز دارد.
گیلاس صورتی:
گیلاس صورتی نوعی گیلاس خاص به رنگ صورتی است که طعم شیرینی دارد و بسیار درشت و به صورت گرد و کروی است و در بیشتر مناطق کشت می‌شود. ارزش غذایی بالایی دارد.
گیلاس آمریکایی بینگ
گیلاس جامائیکا:
گیلاس جامائیکا نوعی گیلاس بومی مناطقی از جامائیکا است که در مناطق گرمسیری رشد می‌کند. میوه‌های این گیاه به صورت گرد، کروی، کوچک و به رنگ قرمز هستند که طعم شیرینی دارند. تقریباً در تمام طول سال میوه میدهد. گل های کوچک سفید رنگی دارد. برگ‌های این گیاه نیز به رنگ سبز هست.
برگ های این گیاه نیز خاصیت درمانی دارد و در تهیه دمنوش از آن استفاده می‌شود. جالب است بدانید که از پوست تنه درخت گیلاس جامائیکا به عنوان یک ضد عفونی استفاده می‌شود. این درخت را به صورت عمده برای پرورش الوار و تهیه هیزم کشت می‌کنند.
گیلاس تلخ:
گیلاس تلخ همانطور که از نامش پیداست گونه‌ای گیلاس به مانند سایر گیلاس‌های شیرین است، با این تفاوت که طعم تلخی دارد و از آن بیشتر در آشپزی استفاده می‌شود. گیلاس تلخ خود نیز دارای گونه‌های مختلفی است.
روش تکثیر گیلاس:
روش های گوناگونی را می توان برای تکثیر گیلاس به کار برد. هم از طریق بذر و هم از طریق قلمه زدن قابل تکثیر می باشد.
کاشت بذر درخت گیلاس:
این روش فقط از لحاظ تئوریک جوابگو است و خیلی در عمل کارایی ندارد. البته برای کاشت و پرورش بنسای باید از کاشت بذر بونسای استفاده کرد. بذر گیلاس باید عاری از گوشت میوه باشد. بنابراین تا آنجا که ممکن است بذر را با آب ولرم می شوییم. این بذر ها را در یک ظرف شیشه ای که تا نصفه کمپوست قرار دارد می کاریم.
عمق کاشت بایستی چهار سانتیمتر باشد. به مدت دو تا سه ماه این شیشه را در درجه ی حرارت چهار سانتیگراد نگه می داریم. مرتب لایه کمپوست را مرطوب (به مقدار کم) می کنیم. در ابتدای بهار یا اواخر اسفند زمانی که دیگر احتمال یخ زدگی نیست، بذر ها را در عمق سه سانتیمتری می کاریم.
بذر ها بایستی با ماسه پوشانده شوند (ماسه مانع از سخت شدن خاک می شود) و روی ماسه را با کود گیاهی می پوشانیم. خاک حاصله بایستی مرطوب و نه خیس باشد تا بعد از دو ماه گیلاس ها جوانه بزنند. بسته به نژاد گیلاس زمان بیشتر از پنج سال طول می کشد تا به ثمر نشیند. اما ثمر نهایی میوه ی دلچسبی نخواهد بود و باید پیوند بخورد. در واقع درخت آلبالو تلخ (که در واقع نوعی گیلاس است) به همین شیوه می کارند و سپس پیوند می زنند تا ثمره نهایی با کیفیت باشد.
قلمه زدن گیلاس:
قلمه زدن پر کاربرد ترین روش برای تکثیر درختان مثمر و غیر مثمر محسوب می شود. این روش برای تکثیر درخت گیلاس گزینه ی نخست محسوب می شود. در زمان قلمه زدن باید دقت کنیم که شاخه هایی را گزینش کنیم که سالم، شاداب و جوان باشند. زیرا به این صورت احتمال ریشه دهی آن بالاتر است.
شاخه ی انتخابی باید بین دو تا چهار برگ داشته باشد. پانزده سانتیمتر بالای جوانه را بایستی قطع کنیم. به قسمت برش خورده به ارتفاع دو و نیم سانتی متر جوهر ریشه زایی می زنیم. قلمه را در گلدانی کوچک می کاریم. گلدان ها را در جای تاریک قرار داده و خاکش را دائم نمناک نگه می داریم.
دمای ایده آل پانزده درجه ی سانتیگراد می باشد. پس از سه هفته قلمه را بایستی با ملایمت در آورد. هر مقاومتی نشانه ی ریشه زدن است. شاخه ها را در گلدان اصلی فرو می کنیم. از قرار دادن در زیر نور آفتاب اجتناب می نماییم. هر روز فقط چند ساعت گیاه را در محیط آزاد آورده تا کم کم به محیط بیرونی عادت کند.
گیلاس اروپایی ناپلئون
پیوند درخت گیلاس:
بهترین پایه برای پیوند زدن گیلاس، پایه ی آلبالو تلخ یا محلب است. از آنجایی که آلبالو و آلبالو تلخ از خانواده ی گیلاس هستند، پیوند زدن آن ممکن می باشد. تنه یا شاخه ای پهن از درخت آلبالو تلخ را برش زده. شاخه ای از درخت گیلاس انتخاب می کنیم. شاخه ها بایستی جوان، دارای جوانه و شاداب باشند. ته آن را تراشیده تا نازک و تیز شود.
سپس با گُوِه روی تنه ی آلبالو تلخ شکافی ایجاد می نماییم (اره خوب نیست زیرا شاخه ی گیوندی را نگه نمی دارد). شاخه های گیلاس را از بخشی که نوک تیز کردیم وارد شکاف می کنیم و تا جای ممکن فشار می دهیم تا سفت و بست شود. سپس گوه را بر می داریم که شکاف شاخه را بگیرد. بعد از آن چسب اسکنه می زنیم و می گذاریم کمی خود را بگیرد. تنه و شاخه ی چسب اسکنه زنده را با نوار چسب به گونه ای می بندیم که شکاف، شاخه و منطقه اتصال هوا نخورد.
خاک درخت گیلاس:
عمق ریشه های گیلاس سطحی است و حتما باید از زهکشی مناسب برخوردار باشد (حداقل تا عمق یک و نیم متری) زیرا این درختان رطوبت خاک را دوست ندارند و رییشه هایشان در خاک های مرطوب می پوسد. گیلاس خاک های لومی شنی را بسیار می پسندد، خاک لومی شنی تقریبا همان خاک های معمولی هستند که شن هم در میان آن ها هست. زیاده روی در افزایش اسیدیته خاک و قلیایی کردن آن تاثیر منفی در رشد این درخت دارد.
کود دهی درخت گیلاس:
نیاز به دهی زمانی است که شاخه های گیلاس کمتر از 37-25 سانتی متر رشد کنند. زمانی که وضعیت سلامتی برگ ها خوب نیست هم درخت نیاز به کود دهی دارد. این وضعیت زمانی است که برگ ها رنگ پریده (سبز کم رنگ رو به زرد) باشند. اگر علائمی که گفته شد وجود ندارند استفاده از کود به جا نیست و با کاهش گلدهی به درخت ضرر می رساند.
گیلاس صورتی در کاسه
آب و هوای مناسب درخت گیلاس:
گیلاس و آلبالو آب و هوای گرم و بدون بارندگی را در فصل رشد و اواخر فصل برداشت می پسندد و به سرمای مناسب در دوره استراحت نیاز دارد. نیاز سرمایی گیلاس حدود 900 تا 1800 ساعت دمای زیر 5 تا 7 درجه است. نور مستقیم خورشید حداقل 6 تا 8 ساعت برای این درختان ضروری است. در واقع نور آفتاب باعث شیرین شدن میوه های گیلاس می شود.
هرس درخت گیلاس:
امروزه باغداران درخت گیلاس تلاش می کنند محصولی با کیفیت بالا در حجم زیادی در بازار جهانی تولید کنند. تکثیر و پرورش درخت گیلاس نسبت به دیرباز کمترین تغییر را داشته، اما روش های هرس، برای پرورش و استحصال گیلاس پرکیفیت و میزان باردهی به میزان زیادی افزایش یافته است. هرس باعث نگهداری آسان تر گیاه شده و علاوه بر افزایش کیفیت، کمک به سهولت در برداشت و در نتیجه هزینه کارگر کمتر و دور ریز کمتر هنگام برداشت می شود.
با انجام درست هرس درخت گیلاس، شاخه ها بزرگ و نزدیک به هم رویش می کنند. هرس درخت جوان در زمانی که درخت گیلاس در خواب است، از سمتی که رشد گیاه بیشتر است باعث می شود که باردهی گیاه با تاخیر انجام پذیرد. عوامل دیگر پرورش مانند عمق و کوددهی مناسب می تواند تاثیرگذار باشد. هرس تابستانه نسبت به هرس خواب، رشد را کاهش می دهد اما باعث زود به ثمر نشینی می شود. شاخه های جانبی که به دنبال هرس تابستانه تشکیل می شوند عموما دارای زاویه ی باریک می شوند.
آبیاری درخت گیلاس:
بارندگی در طی زمستان بسیار برای این درخت عالی است، بالعکس، باریدن باران در تابستان و در زمان برداشت می تواند به آن مضر است، زیرا اکثر ارقام گیلاس گوشتی نرم دارند و احتمال دارد در اثر قطرات باران بترکند. از طرفی خشکی هم برای این درخت مضر است و خشکی خاک در تابستان می تواند به کاهش محصول دهی منجر شود. بنابراین در طی تابستان هر هفته دو تا سه مرتبه نیاز به آبیاری دارد، نیاز آبی درختان بالغ و بزرگ کمتر است و می توان آن ها را یک بار در هفته آبیاری کرد.
گیلاس خوشمزه جامائیکا
بیماری های درخت گیلاس:
شانکر باکتریایی، کرون گال یا کال طوقه، یک بیماری مجهول که باعث کوچک ماندن برخی میوه های گیلاس می شوند. پوسیدگی قهوه ای، پیچش برگ گیلاس، لکه برگی، پوسیدگی طوقه، فیتوفترا از جمله بیماری های قارچی دیگری است.
آفات درخت گیلاس:
شپشک های گیاهی، لارو حشرات چوبخوار، مگس گیلاس و کنه تار عنکبوتی از جمله آفات گیلاس هستند.
نحوه برداشت گیلاس:
چینش از میوه ی درخت گیلاس به مانند سایر درختان میوه است. به هنگام برداشت با دست از دم گل گیلاس جدا می شود. هرچند می توان از قیچی هم استفاده کرد. اما اگر به زمان درست چینش شود، نیازی به وسیله ای نیست. البته برای چینش سریع، قرار دادن یک دستگاه ویبراتور در تنه ی یک درخت، می‌تواند سرعت چینش را تا چند برابر بالا ببرد و در تعداد کارگر صرفه جویی کند. اما به علت اینکه گیلاس خیلی رسیده است احتمال هدر رفتن و له شدن آن هم هست.
سخن پایانی:
گیلاس یکی از گونه‌های سرده ی پرونوس به شمار می رود که بومی مناطقی قفقاز و آسیای صغیر است و به دلیل استقبال جهانی، در بیشتر دنیا کاشته می شود. ایران سومین تولید کننده ی گیلاس است. در مناطقی که زمستان معمولی و تابستان خشکی دارند، بهتر عمل می آید. درختش دیر بازده ولی پر ثمر است. هرس کردن و مراقبت در مقابل آفات از آن بسیار حیاتی است. اگر تجربه کاشت گیلاس و گونه‌های مختلف این خانواده را دارید دیدگاه‌ها و نظرات خود را با ما و دیگر مخاطبان ما، که قصد کاشت و بهره وری از این درخت را دارند به اشتراک بگذارید.
گیلاس تلخ روی درخت
سوالات متداول در مورد درخت گیلاس:
- درختان گیلاس از کجا بیشتر رشد می کنند؟
گیلاس های شیرین برای مناطقی که دما ملایم و رطوبت کم است مناسب است.
- چه مدت طول می کشد تا درخت گیلاس میوه بدهد؟
تولید بیشتر درختان میوه دار چند سال طول می کشد که خوراکی و خوشمزه است و گیلاس نیز تفاوتی ندارد. قبل از شروع تولید میوه از درختان انتظار یک دوره 3-5 ساله انتظار را داشته باشید.
- آیا برای گرفتن میوه به 2 درخت گیلاس نیاز دارم؟
کاشت درختان گیلاس به خاک حاصلخیز و زهکشی خوب نیاز دارد. این بدان معناست که آنها برای تولید میوه به بیش از یک درخت نیاز ندارند. با این حال، اگر انواع شیرین را بکارید، برای گرده افشانی مناسب درخت گیلاس حداقل به چند درخت احتیاج خواهید داشت.
- آیا درختان گیلاس هر ساله میوه می دهند؟
نه، درختان گیلاس هر ساله میوه نمی دهند. درختان جوان گیلاس چندین سال طول می کشد تا به اندازه کافی برای تولید میوه رشد کنند.
- آیا درختان گیلاس به آب زیادی احتیاج دارند؟
درختان گیلاس هر روز به آب زیادی احتیاج ندارند. با این حال، اگر متوجه شدید که خاک یا محیط محل زندگی شما برای جلوگیری از تنش خشکی درختان گیلاس به آبیاری مکرر نیاز دارد، برنامه آبیاری خود را متناسب تنظیم کنید
- آیا پرورش درخت گیلاس سخت است؟
پرورش یک درخت گیلاس از دانه های گیلاس یا گودال کار دشواری نیست ، اما اگر می خواهید درختی پرورش دهید که گیلاس تولید کند ، گرده افشانی درخت شما و تأمین نیازهای سرمای زمستان عوارضی دارد.
- درختان گیلاس چه مدت زندگی می کنند؟
بیشتر درختان شکوفه گیلاس فقط 30 تا 40 سال عمر می کنند. اما برخی از گونه ها می توانند عمر طولانی تری داشته باشند: درختان گیلاس سیاه می توانند تا 250 سال عمر کنند.
- چگونه می توان تشخیص داد که درخت گیلاس نر است یا ماده؟
بسیاری از درختان هرمافرودیتی هستند – به این معنی که گل های آنها شامل قسمتهای تولید مثل نر و ماده است. گونه های دیگر دارای درختان نر و درختان ماده هستند که با دیدن گل های آنها می توانید آنها را از هم جدا کنید: قسمت های تولید مثل نر، گیاهان پر از گرده هستند. قسمتهای ماده پیازهای نگهدارنده تخم مرغ آنهاست.
- آیا درختان گیلاس به آفتاب کامل احتیاج دارند؟
درختان گیلاس در مکانی رشد می کنند که آفتاب کامل می گیرد و خاک حاصلخیز و زهکشی خوبی دارد. “آفتاب کامل” حداقل 6 تا 8 ساعت آفتاب در هر روگیلاس یکی از محبوب‌ترین میوه هاست. پرورشِ درختِ گیلاس نیز بسیار آسان است. شاید بزرگترین مشکل در پرورشِ این گیاه دور نگه داشتنِ پرندگان از نوک زدن به محصول‌تان باشد. همچنین آوردنِ یک کاسه گیلاس از درختتان به خانه نیز مشکل است، زیرا آنها احتمالاً از مدتی طولانی قبل از آورده شدن به خانه خورده شده‌اند!
درختانِ گیلاس می‌توانند به ارتفاعِ 6 تا 9 متر رشد کنند. آنها شکوفه هایِ زیبا و معطری را در اوایلِ بهار تولید می‌کنند. در بسیاری کشور‌ها شکوفه هایِ گیلاس دلیلی برای برگزاریِ جشن‌ها هستند. محصولِ درخت سریع و در فصلِ بهار می‌رسد و در اواخرِ بهار برداشت می‌شود.
دو نوعِ اصلی از گیلاس وجود دارد:
گیلاسِ شیرین:
یعنی همان گیلاسی که به صورتِ تازه از درختتان می‌خورید. پرورش دهندگانِ خانگی این نوع را ترجیح می‌دهند چون می‌توانند آنها را به صورتِ تازه میل کنند.
گیلاسِ ترش:
که در پخت و پز استفاده می‌شود. این نوع از گیلاس اغلب توسطِ کشاورزانِ حرفه‌ای در باغ هایِ میوه پرورش داده می‌شود.
اگر تفاوتِ بینِ گیلاسِ شیرین و ترش را متوجه نشدید، میوه تازه هر کدام را از درخت جدا کرده و بخورید! آنگاه مطمئناً متوجهِ تفاوتشان خواهید شد!!!
چوبِ درختِ گیلاس سخت است و به همین دلیل گزینه خوبی برایِ تولیدِ وسایلِ خانگی است. این چوب همچنین چوبِ خوبی برایِ سوختن در شومینه است.
نهالستان ما بزرگترین نهالستان در شمال غربی؛ فروشنده ی انواع ارقام نهال گیلاس از جمله نهال های سردسیری میباشد. جهت کسب اطلاع از قیمت نهال گیلاس با ما در تماس باشید.
تکثیرِ درختِ گیلاس:
درختِ گیلاس از دانه‌اش رشد می‌کند. یعنی همان هسته‌ای که در وسطِ میوه گیلاس قرار دارد. اگر تعدادی از این دانه‌ها را در باغ بکارید، سالِ بعد نهال هایِ کوچکی از این گیاه را در باغ‌تان مشاهده خواهید کرد؛ اما امروزه بسیاری از مردم این نهال‌ها را به صورتِ آماده از گلخانه‌ها تهیه می‌کنند. آنها 10 تا 20 سانتیمتر ارتفاع دارند و چند سال طول می‌کشد تا محصول دهیِ خود را آغاز کنند.
شما همچنین می‌توانید شاخه هایِ گیلاس را به درختانِ میوه دیگر پیوند بزنید.
کاشتِ درختِ گیلاس:
نهالِ این گیاه را در فصلِ بهار یا تابستان به باغ یا باغچه خود منتقل کنید. به احتمالِ زیاد ظرف یا گلدانِ نهالی که خریداری کرده‌اید از جنسِ تجزیه پذیر است و در خاکِ مرطوب به سرعت شکسته و تجزیه می‌شود و به ریشه‌ها اجازه میدهد که به راحتی از آن عبور کرده و در خاک گسترش یابند. اما اگر این گونه نبود و گلدانِ نهالتان از جنسِ پلاستیک و ماده‌ای دیگر بود، نیاز است که ریشه‌ها را از آن خارج کنید و سپس آنها را در خاک بکارید. حالا گودالی در خاک حفر کنید که سه برابرِ اندازه ریشه نهالتان عمق و پهنا داشته باشد؛ سپس مقدارِ زیادی کود یا کمپوستِ غنی به همراه خاکِ تازه درونِ آن بریزید.
اگر گلدانتان تجزیه پذیر ( از جنس تورب یا زغالِ گیاهی است ) شکست‌هایی را در آن ایجاد کنید تا بر سرعتِ تجزیه آن بیافزایید؛ سپس نهالتان را تا جایی که قبلاً درونِ خاک قرار داشته است، در خاک بگذارید ( آن را عمیق‌تر نکارید ) ، حالا اطرافِ ریشه‌ها را با مخلوطی از خاک و کود گیاهی یا کمپوست پُر کنید. خاک را در اطرافِ درختتان فشار داده و سفت کنید.
اگر در منطقه‌تان وزشِ باد زیاد است، در سال هایِ ابتداییِ زندگیِ نهال آن را به یک تیرِ چوبیِ قائم ببندید تا صاف بماند و در اثرِ وزش باد آسیب نبیند.
به گیاه‌تان به خوبی و عمیقاً آب بدهید. آبیاریِ عمقی را مکرراً انجام دهید تا به ریشه هایِ جدید اجازه رشد و گسترش دهید.
فاصله کشت در درختان قوى گيلاس ۹-۷ متر مىباشد. تحت بهترين شرايط از يک هکتار باغ گيلاس مى‌توان انتظار ۲۵-۲۰ تن محصول سالانه را داشت که البته به دليل مساعد نبودن يک يا چند عامل محيطى و يا زراعى مقدار ميوه توليد شده معمولاً بسيار کمتر از اين حد مىباشد.
چگونه درختِ گیلاس را پرورش دهیم؟
پس از اینکه نهالِ گیلاس‌تان در باغ یا باغچه‌تان مستقر شد و پا گرفت، دیگر به خوبی و با توجه و مراقبتِ اندکی به رشدِ خود ادامه خواهد داد. در سال هایِ اولیه عمرِ درخت از تقویت کننده هایِ جامد (که به آرامی آزاد می‌شوند) استفاده کنید تا رشدِ سالم و سریعِ آن را تضمین نمائید.
هر بهار قبل از اینکه جوانه‌ها باز شوند، درختتان را با روغن هایِ مخصوص اسپری کنید. این کار بسیاری از آفات را از بین میبرد. سپس در صورتی که مشکلی در موردِ آفات یا بیماری‌ها وجود دارد به طورِ مکرر در طولِ فصلِ رشد نیز درختتان را با اسپری هایِ مخصوصِ آن سمپاشی کنید. توصیه می‌کنیم که از اسپری یا سمپاشی کردنِ درخت در زمانِ نزدیک به برداشتِ محصول پرهیز کنید. از هر ماده‌ای که برایِ اسپری کردن استفاده می‌کنید، بر طبقِ دستورالعملِ نوشته شده بر رویِ برچسبِ آن استفاده کنید.
توليد ميوه
اکثر ارقام گيلاس خودسترون هستند و نياز به درخت گرده‌زا دارند، در حالى که ارقام آلبالو معمولاً خودبارور مى‌باشند. گرده‌افشانى توسط حشرات انجام مى‌شود و هر دو گياه براى توليد ميوه کافى نياز به کندوگذارى دارند. شکوفه‌ها، در هر دوى آنها به‌صورت جانبى روى سيخک‌هاى کوتاه شکل (نحوه تشکيل ميوه گيلاس روى سيخک‌ها) ودر آلبالو روى شاخه‌هاى يک‌ساله نيز ايجاد مى‌شوند تا يک محصول اقتصادى توليد گردد و بدين لحاظ در اين گياهان تنک‌کردن ضرورتى ندارد. گل‌هاى آلبالو و گيلاس معمولاً بعد از ساير ميوه‌هاى هسته‌دار باز مى‌شوند و اين امر به‌خصوص در آلبالو باعث مى‌شود که گياه از خطر سرماى ديررس بهاره در امان بماند.
هرس کردنِ درختِ گیلاس:
مانندِ گیاهانِ دیگر، هرس کردن به تضمینِ سلامتیِ درخت گیلاس کمک می‌کند. این کار باید در اوایلِ بهار صورت بگیرد یعنی قبل از اینکه رشدِ درخت در سالِ جدید شروع شود.
درختتان را به صورتِ سلانه هرس کنید. شاخه هایِ مرده و یا ناسالم را از درخت جدا کنید. نواحیِ بیش از حد پُر شاخه درخت را نیز هرس کنید؛ این کار موجب می‌شود تا هوا و نورِ خورشید به همه قسمت‌هایِ درخت برسد و در نتیجه سلامتِ عمومیِ درختتان را تضمین می‌کند. همچنین می‌توانید برایِ شکل دهی به شاخه‌های درخت از هرس کردن استفاده کنید.
پيرايش (هرس) و تربيت کردن درختان گيلاس در ايران مرسوم نيست و در ساير نقاط دنيا نيز کوشش مى‌شود ميزان پيرايش در سطح حداقل نگه‌داشته شود، زيرا پيرايش شديد به‌ويژه در سال‌هاى اوليه باعث دير به‌بار نشستن گياه و کم شدن گياه و کم شدن مقدار محصول مى‌گردد. تربيت کردن اين دو ميوه به شکل شلجمى باعث مى‌شود که شاخه‌ها محکم‌تر گردند و برداشت (مکانيکي) آسان‌تر شود.
روش‌هاى تکثير
نهال گيلاس، معمولاً از راه پيوند و گاهى به روش قلمه‌گيرى و خوابانيدن انجام مى‌شود. اندازه درختان پيوندي، بر حسب قدرت و رقم پايه، از خيلى بزرگ تا پاکوتاه تغيير مى‌کند.
نهال گیلاس تک دانه مشهد :
منشا: ایران
زمان گل دهی: نیمه دوم فروردین
زمان رسیدن میوه: اوایل تیرماه
عمر اقتصادی: 30 سال
مشخصات میوه: درشت با رنگ زرشکی
پایه: آلبالو تلخ
نهال گیلاس زرد ارومیه :
منشا: ایران
زمان گل دهی: نیمه دوم فروردین
زمان رسیدن میوه: اوایل تیرماه
عمر اقتصادی: 30 سال
مشخصات میوه: درشت با رنگ زرد
پایه: آلبالو تلخ
نهال گیلاس قرمز ارومیه :
منشا: ایران
زمان گل دهی: نیمه دوم فروردین
زمان رسیدن میوه: اوایل تیرماه
عمر اقتصادی: 30 سال
مشخصات میوه: درشت با رنگ قرمز
پایه: آلبالو تلخ
نهال گیلاس سیاه :
منشا: ایران
زمان گل دهی: نیمه دوم فروردین
زمان رسیدن میوه: اوایل تیرماه
عمر اقتصادی: 30 سال
مشخصات میوه: درشت با رنگ سیاه
پایه: آلبالو تلخ