آیا نوشابه های «رژیمی» سرطان زا هستند؟
سازمان جهانی بهداشت شیرین کننده آسپارتام را که در نوشابه های رژیمی به کار می رود، یکی از علت های «احتمالی» سرطان در نظر گرفت، اما یک گروه تخصصی دیگر مصرف آن را در مقادیر محدود هنوز ایمن می داند.
به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما ، آژانس بین المللی تحقیقات سرطان که به طور دوره ای خطرات سرطان بالقوه را بررسی می کند، در ارزیابی اخیر خود مشخص نکرده که منظورش از «احتمالا سرطان زا بودن» شیرین کننده آسپارتام که در نوشابه های رژیمی است، چقدر است.
قرار بود بالاترین مرجع بهداشتی جهان روز ۱۴ ماه ژوئیه تصمیم نهایی خود را در خصوص سرطان زا بودن یا نبودن شیرین کننده مصنوعی آسپارتام به صورت رسمی اعلام کند. همزمان یک گروه تخصصی دیگر هم روی همین موضوع تحقیق می کردند که نتایج متفاوت این بررسی های هم زمان، اوایل روز جمعه منتشر شد.
یکی از این بررسی ها از آژانس بین المللی تحقیقات سرطان، از شعبات ویژه سازمان جهانی بهداشت بود و گزارش دیگر از هیات منتخبی زیر نظر سازمان جهانی بهداشت و سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل.
آژانس بین المللی تحقیقات سرطان مستقر در لیون فرانسه به طور دوره ای خطرات سرطان بالقوه را بررسی می کند، اما در ارزیابی خود مشخص نکرده است که منظورش از «احتمالا سرطان زا بودن» این شیرین کننده چقدر است.
اگر این گونه باشد آسپارتام هم با ۳۰۰ عامل سرطان زای احتمالی دیگر، از جمله عصاره آلوئه ورا، ترشی آسیایی سبزیجات و حرفه نجاری در یک ردیف قرار می گیرد.
بااین حال، دستورالعمل استفاده از این شیرین کننده تغییر نمی کند. دکتر فرانچسکو برانکا، مدیر تغذیه سازمان جهانی بهداشت گفت: «ما به مصرف کنندگان نمی گوییم که مصرف آسپارتام را به طور کامل متوقف کنند؛ بلکه فقط توصیه می کنیم کمی اعتدال را رعایت کنند.»
در اینجا نگاهی به اطلاعیه می اندازیم:
آسپارتام چیست؟
آسپارتام یک شیرین کننده مصنوعی کم کالری است که حدود ۲۰۰ برابر شیرین تر از شکر است. این ماده یک پودر سفید و بی بو و پرمصرف ترین شیرین کننده مصنوعی در جهان است. آسپارتام یک افزودنی مجاز غذایی در اروپا و ایالات متحده طبقه بندی شده و در بسیاری از غذاها، نوشیدنی ها مانند کوکاکولای رژیمی، دسرها، آدامس ها، دارو ها از جمله قطره های سرفه و غذا هایی که برای کمک به کاهش وزن هستند، استفاده می شود.
آسپارتام را در سال ۱۹۷۴، سازمان غذا و داروی ایالات متحده با مصرف روزانه قابل قبول ۵۰ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن تایید کرد. طبق گفته این سازمان، یک فرد با ۶۰ کیلوگرم وزن می بایست حدود ۷۵ بسته آسپارتام مصرف کند تا به میزان غیرمجاز برسد.
کارشناسان سازمان ملل هم در سال ۱۹۸۱ ایمنی آسپارتام را ارزیابی کردند و حد مجاز روزانه ایمن را کمی پایین تر، یعنی در حدود ۴۰ میلی گرم آسپارتام به ازای هر کیلوگرم وزن تعیین کردند. دیوید اشپیگلهالتر، استاد بازنشسته آمار در دانشگاه کمبریج، گفت که این به این معنی است که «مردم به طور متوسط می توانند تا ۱۴ قوطی نوشیدنی رژیمی در روز بنوشند.»
یک قرض آسپارتام در کنار یک قاشق شکرکانوا
این دو بررسی چه گفتند؟
بر اساس مطالعاتی که آژانس سرطان سازمان جهانی بهداشت بر روی انسان انجام داده، شواهد «محدود» نشان می دهد که آسپارتام «احتمالا» با سرطان کبد مرتبط است.
در یک ارزیابی جداگانه، کارشناسان سازمان جهانی بهداشت و آژانس سازمان غذا و کشاورزی با به روز رسانی ارزیابی خود و بررسی میزان مصرف روزانه قابل قبول، به این نتیجه رسیدند که «هیچ مدرک قانع کننده ای» در سطوح مصرفی فعلی مبنی بر خطرناک بودن آسپارتام وجود ندارد.
البته چندی پیش سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد شیرین کننده های بدون قند به کاهش وزن کمک نمی کنند و می توانند منجر به افزایش خطر دیابت، بیماری قلبی و مرگ زودهنگام در بزرگسالان شوند.
آیا باید در مورد مصرف این شیرین کننده نگران باشیم؟
تا زمانی که از مقادیر مصرف توصیه شده فراتر نمی روید جای نگرانی نیست. سازمان غذا و داروی ایالات متحده اعلام کرد که این شواهد علمی همچنان مقوم نظر این مرجع غذایی در مورد «بی خطر بودن» آسپارتام «برای جمعیت عمومی» در مقادیر محدود مصرفی است.
تقریباً هر ماده ای می تواند در مقادیر مصرف بیش از حد خطرناک باشد. دیوید کلورفلد، کارشناس تغذیه در دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه ایندیانا – بلومینگتون در این مورد می گوید: «دوز سم را می سازد. حتی مواد مغذی ضروری مانند ویتامین آ، آهن و آب در صورت مصرف بیش از حد در عرض چند ساعت شما را می کشند.»
پس مصرف کنندگان چه کنند؟
دکتر پیتر لوری، مدیر اجرایی «مرکز علم در منافع عمومی» معتقد است که انتخاب آسانی برای مصرف کنندگان وجود دارد. او گفت: «دست کم در مورد نوشیدنی ها، پیام ما این است که بهترین انتخاب شما نوشیدن آب یا نوشیدنی بدون شیرینی باشد.»