نقشه «چینی» برای توریسم «راه ابریشم» + روشهای مهاجرت به فرانسه ملک پور
درحالیکه سال ۲۰۱۷ سومین سال متوالی است که «گردشگری جاده ابریشم» در چین مورد توجه قرار میگیرد و شعار «اکتشاف چین زیبا در طول جاده ابریشم» مدنظر قرار گرفته، بیش از سه ماه پیش نیز در شورایعالی میراث فرهنگی و گردشگری ایران مقرر شد طرح گردشگری جاده ابریشم و تشکیل دبیرخانه دائمی آن در سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری به کمیسیون دولت ارجاع و به صورت دقیقتر به آن پرداخته و در نهایت برای تصویب در جلسه هیاتوزیران مطرح شود؛ موضوعی که هنوز مسکوت باقی مانده است.
راه ابریشم جادهای بسیار کهن بود که در گذشته برای انتقال کالاهای مناطق خاوری آسیا به غرب آن، شمال آفریقا و حتی قاره اروپا مورد استفاده قرار میگرفت. این جاده کهن به مدت چندین سده بزرگترین شبکه بازرگانی جهان به شمار میرفت. اکنون با گذشت چند سده از زمانی که این راه ارتباطی در دنیای جدید به فراموشی سپرده شده، دوباره کشورهایی که در این مسیر باستانی قرار داشتهاند، تمایل دارند از مزایای آن بهویژه در حیطههایی همانند گردشگری استفاده کنند.
سپیدهدم یک پروژه بزرگ جهانی
پس از استقلال جمهوریهای آسیای مرکزی، سازمان جهانی گردشگری تصمیم گرفت پروژهای بلندمدت را پیگیری کند که گردشگری در جاده ابریشم را توسعه دهد. بیانیه سمرقند در مورد گردشگری جاده راه ابریشم در روز ۵ اکتبر سال ۱۹۹۴ از سوی کشورهایی که به نخستین نشست بینالمللی جاده ابریشم ملحق شده بودند، پذیرفته شد. در حال حاضر ۳۳ کشور در پروژه جهانی گردشگری راه ابریشم مشارکت دارند که عبارت است از: جمهوری خلق چین، ارمنستان، آذربایجان، کرهشمالی، کرهجنوبی، مصر، گرجستان، یونان، ایران، عراق، رژیم اشغالگر قدس، ایتالیا، ژاپن، قزاقستان، قرقیزستان، مغولستان، پاکستان، روسیه، عربستان سعودی، سوریه، تاجیکستان، ترکیه، ترکمنستان، اوکراین، آلبانی، بنگلادش، بلغارستان، کرواسی، اندونزی، رومانی، سن مارینو، اسپانیا و ازبکستان.
در این میان چین سعی کرده پرچمدار این روند باشد. از ۵۰ مکان ثبتشده چین در یونسکو، ۳۳ مکان در طول این مسیر قرار گرفتهاند و همین امر موجب شده پتانسیلهای پیشرفت این مسیر برای گردشگری چین بسیار مهم باشد. چین در همین راستا به شدت روی چنین مقاصدی تاکید کرده و کریدورهای اقتصادی دریایی و زمینی را در جاده ابریشم گسترش داده است. بر همین اساس، ادارات استانی گردشگری چین در شهرهایی همچون شانگهای، هونان، مغولستان داخلی و شاندونگ با شرکتهای خطوط هوایی چین مشارکت و همکاری داشتهاند. درهمین راستا، شاید بتوان گفت موثرترین اقدامات را در توسعه راه ابریشم نوین چین انجام داده است. در این کشور شهرهای جدیدی احداث شدهاند تا در مدیریت بهتر این مسیر و احیای آن کمک کنند. ازجمله این شهرها لانژو است که تا ۵ سال پیش وجود خارجی نداشت.
این شهر در فاصله ۳۰ کیلومتری مرکز تاریخی لانژو واقع شده است که در واقع مرکز استان گانسوی غربی چین محسوب میشود. احداث این شهرهای نوین به مفهوم توسعه زیرساختهای مورد نیاز در راستای توسعه جاده ابریشم به شمار میرود. در این شهر زیرساختهایی نظیر فرودگاه، ایستگاه قطار پرسرعت، منطقه تجاری مرکزی و برخی موارد دیگر از جمله اقامتگاه و سکونتگاههایی تدارک دیده شده است.
تاسیس منطقه صنعتی، اقتصادی و فرهنگی بزرگی نیز برای صنعت توریسم و کسبوکارهای مختلف در جاده راه ابریشم نوین مورد نظر قرار گرفته است. این منطقه که مساحتی معادل ۲۰ کیلومتر مربع دارد، یکی از مراکز اصلی است که برای این مسیر در نظر گرفته شده. این منطقه که در پارک تجارت آزاد لانژو واقع شده، تسهیلات مختلفی را برای صنایع مختلف لحاظ میکند. از جمله میتوان به ایجاد بانکها، رستورانها، صدها ساختمان که برخی به ۳۰ طبقه نیز میرسند و همچنین مدارس در این شهرهای نوین اشاره کرد.
«چین زیبا» و جاده ابریشم
از سوی دیگر، اداره گردشگری ملی چین برای ارتقای گردشگری جهانی در ماه فوریه سال جاری میلادی دست به راهاندازی یک کمپین با عنوان «چین زیبا؛ سال ۲۰۱۷ سال گردشگری جاده ابریشم» زده است. این کمپین با اهداف تبلیغاتی خود قصد دارد گردشگران بیشتری را از قسمتهای مختلف جهان به چین جذب کند. این کارزار گردشگری همزمان در پکن و ۲۰ کشور از جمله ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه، ژاپن و کرهجنوبی از اوایل سال جاری میلادی آغاز شده است.
اداره گردشگری ملی چین همچنین مجموعهای از فعالیتهای بازاریابی و ترویجی را در دستور کار خود قرار داده تا گردشگری چین را در سال ۲۰۱۷ ارتقا دهد. کارزارهایی همچون «چین؛ آنسوی تخیل شما» و «چین؛ بیشباهت به قبل» از دیگر مواردی هستند که از سوی اداره گردشگری ملی چین اعلام شدهاند. در همین حال، با توجه به طرح گردشگری ۵ ساله شورای دولتی که سالهای ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ را دربرمیگیرد، چین درصدد است گردشگری خود را توسعه دهد و آن را به یکی از عوامل و پیشرانهای اصلی بهبود و گذار اقتصادی خود تبدیل کند.
چین همچنین قصد دارد در راستای تلاشهای خود برای گسترش گردشگری و اعتبار بخشیدن مجدد به مسیر جاده ابریشم، در سال جاری میلادی یک نشست جهانی در شهر پکن برگزار کند که هدف از آن ایجاد یک راه ابریشم نوین است. پیش از این، مفهوم «کمربند اقتصادی جاده ابریشم» توسط شی جین پینگ، رئیسجمهور چین در طول دیدار وی از قزاقستان در سپتامبر سال ۲۰۱۳ عنوان شده بود.
ایجاد دفاتر در سایر کشورها
اما «کمربند اقتصادی جاده ابریشم» و «جاده ابریشم دریایی قرن بیست و یکم» ارتباطات میان نقاط مختلف جهان را افزایش میدهند و در کنار آن توسعه زیرساختهای مختلفی را در کشورهایی از قارههای آسیا، اروپا و آفریقا دنبال میکنند. از این رو، نپال نیز به تازگی در برنامه «یک کمربند، یک جاده» وارد شده است. این کشور که توسط شی جین پینگ معرفی شده، امیدوار است که این طرح بتواند نقشی مهم در توسعه زیرساختها در منطقه آسیای جنوبی ایفا کند. د
فتر ملی گردشگری چین در حال همکاری با مرکز کاتماندو، پایتخت نپال، در راستای اجرای هر چه بهتر کمپین «چین زیبا- سال ۲۰۱۷ سال گردشگری جاده ابریشم» است. دفتر ملی گردشگری چین در کاتماندو در سال ۲۰۰۱ به عنوان یکی از دفاتر برونمرزی اداره گردشگری ملی چین آغاز بهکار کرد.
این اداره ۲۰ دفتر خارجی در سراسر جهان دارد که یکی از آنها در کشور نپال قرار دارد. دفتر ملی گردشگری چین در کاتماندوی نپال، در ارتقای گردشگری چین از طریق فعالیتهای ترویجی و تبلیغی مختلف نقش مثبتی ایفا کرده است. این جاده شبکهای از ریلهای قطار، بزرگراهها، خطوط انتقال گاز و نفت و بنادری خواهد بود که در آسیا و مکانهای دیگر قرار میگیرند.
تخمین زده میشود که این پروژه در مجموع سرمایهگذاری بسیار عظیمی در حدود یک تریلیون دلار در امر زیرساخت و در بیش از ۶۰ کشور دنیا داشته باشد که بنا بر برخی گزارشها، چین با سهم ۱۲۴ میلیارد دلاری بیشترین سرمایهگذاری را در این حوزه خواهد داشت. این مسیر قرار است در دو بخش آبی و زمینی ساخته شود که اولی از سواحل شرقی چین و جنوب شرقی آسیا گرفته تا آفریقا و اروپا ادامه مییابد و دومی از غرب چین، آسیای مرکزی و اروپا عبور میکند. ۶۵ کشور در سال ۲۰۱۶ این طرح را امضا کردند که ۲۸ عضو از سران این کشورها، در نشست ماه مه چین در مورد جاده ابریشم شرکت کرده بودند.
راهاندازی تور
در همین حال، راهاندازی تورهای مسافرتی به جاده ابریشم یکی دیگر از فعالیتهایی است که دولت چین برای آن تلاش زیادی به خرج داده تا به این وسیله گردشگران بینالمللی را به بازدید از این مسیر تجاری جهانی دعوت کند. این مسیر، گردشگران را از شهرهای شانژی ژیان، نینگژیا، گانسو دون هوآنگ، لانژو، تورپان، کاشکار سین کیانگ چین عبور داده و با گذر از کشورهای آسیای مرکزی مانند قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و سمرقند در ازبکستان، به ترکیه، رم در دریای مدیترانه و اروپا میرسد.
این درست همانند مسیری است که مارکوپولو در سراسر اوراسیا به سفر پرداخت.حالا به نظر میرسد ایران بهعنوان یکی از کشورهای مسیر ابریشم، برای بهرهگیری از این جاده به نفع گردشگری خود، راه نسبتا طولانیای در پیش داشته باشد؛ راهی که البته بخش اعظمی از آن را پیش از این چینیها پیمودهاند و تجارب آنها در این زمینه میتواند برای کشور ما نیز مفید باشد.
اتصال چین به اروپا با ۵ مسیر ترانزیتی ایران
حمل ریلی بار از چین به مقصد ایران از کریدور قزاقستان-ترکمنستان-ایران سال ۱۳۹۴ از مسیر قزاقستان-ترکمنستان راهی ایران شد اما فعالیت این مسیر ترانزیتی و گسترش ترانزیت با چین از آن زمان، توسعه نیافت و حمل ریلی بار از چین به مقصد ایران به حدود ۳ قطار در سال محدود شد، اما برای دستیابی به رشد ترانزیت، انتقال کالا از چین به مقصد اروپا، در برنامه دولت قرار دارد. شهریار افندیزاده، معاون حمل و نقل وزیر راه و شهرسازی در گفتوگو با «ایران»، برنامههای ترانزیتی جدید ایران و چین را شرح داد.
بعد از توافق ایران با کشورهای قزاقستان و ترکمنستان برای احیای کریدور ترانزیتی مشترک، قطار باری از مقصد چین به اروپا از این مسیر عبور کرد، هفته گذشته نیز نشستی با سفیر چین برگزار کردید. آیا باید در انتظار تحول ترانزیت ایران و چین باشیم؟
چین یکی از صادرکنندگان اصلی به اروپا است و این بار از روشهای مختلف حمل و نقلی به اروپا ترانزیت میشود. با فعالشدن کریدورهای منطقهای بویژه کریدور شرق به غرب، به چین پیشنهادهایی ارائه کردهایم تا مسیر ایران بخشی از انتقال بار این کشور به اروپا باشد. در همین راستا اواخر خرداد، بار آزمایشی از چین به سمت قزاقستان-ترکمنستان-ایران از طریق حمل ریلی حرکت کرد. کوتاهترین و اقتصادیترین مسیر حمل و نقل کالا میان چین و اروپا برای تحویل کالاها در حال حاضر مسیر ریلی از طریق ایران است. حمل بار با کشتیهای تجاری بین ایران و چین بیش از ۴۵ روز طول میکشد، اما از طریق راه آهن مدت زمان سیر قطار به حداکثر نصف کاهش مییابد، به همین دلیل بسیاری از صاحبان کالا تمایل دارند کالاهای خود را با قطارهای برنامهای از چین به ایران حمل کنند و ما برای این انتقال برنامههایی در نظر داریم.
چه پیشنهاداتی برای رشد ترانزیت دو کشور مطرح است؟
مزیت ایران این است که از چند مرز امکان انتقال کالا از چین را دارد. ما در حال حاضر ۳ مرز ریلی فعال داریم که چین میتواند از طریق آن صادرات به اروپا داشته باشد. در دیدار با سفیر چین، پیشنهاداتی را مطرح کردیم. ما به چین پیشنهاد دادیم کالای این کشور از طریق قزاقستان -ازبکستان-ترکمنستان- سرخس وارد کشور شود و به صورت حمل یکسره ریلی تا مرز رازی و از آنجا به سمت ترکیه ترانزیت شود.
این مسیر، مسیر کاملاً ریلی از سرخس تا مرز رازی را طی میکند. این یک مسیر بود که ایران برای ترانزیت کالای چین پیشنهاد داده است. مسیر دوم ریلی که ما برای ترانزیت کالا به چین پیشنهاد دادیم، کریدور ریلی قزاقستان-ترکمنستان-اینچهبرون- رازی است. این دو مسیر کاملاً ریلی و حمل یکسره کالا است که چین میتواند برای صادرات کالاهای خود به اروپا از آن استفاده کند. در مورد ترانزیت کالا از روسیه، در مذاکرات با این کشور، موضوع سرمایهگذاری برای توسعه زیرساختهای حمل و نقل و کریدورهای ترانزیتی نیز مطرح شد. در مذاکرات با چین، آیا درخصوص سرمایهگذاری این کشور در بخشهای حمل و نقل صحبتی شده است؟
برای حل مشکلات لجستیکی، بحث سرمایهگذاری چین در بنادر شمالی و بندر چابهار مطرح است. از طرف ایران به چین پیشنهاد شده که در بنادر شمالی ایران سرمایهگذاری کنند تا کالا را از دریای خزر به بنادر شمال مانند بندر انزلی بیاورند و امکان دپو کالا در این بنادر فراهم شود و از آنجا کالا به شبکههای ترانزیتی مانند کریدور شمال-جنوب وصل و کالا منتقل شود. همچنین پیشنهاد دیگر ما سرمایهگذاری چین در بندر چابهار است، چین از طریق چابهار به سمت هند و خلیج فارس میتواند کالا منتقل کند.
در واقع برنامه ترانزیتی ایران و چین، مبحث مختلفی از سرمایهگذاری تا انتقال کالا را دربر میگیرد. تمام مسیرهایی که چین میتواند از طریق آن کالا به اروپا صادر کند هم امکان سرمایهگذاری و هم امکان توسعه در زیرساخت و روساخت و تأمین ناوگان را دارد. کریدورهای شرق به غرب ایران در حال توسعه است و با توجه به برنامه افزایش ترانزیت به ۲۰ میلیون تن، زمینه برای توسعه بخش های مختلف حمل و نقل هم در سرمایهگذاری و هم در عبور بار فراهم است.