سفر به دور ایران؛ در چند ساعت

ایسناپلاس: از ورودی غربی نمایشگاه از دور صدای آواز و دهل می آید. نزدیک که می شوید چند مرد با لباس سیستان و بلوچستانی، چهره های سبز رنگ درحال اجرای رقص محلی هستند. دقیقا کنار ورودی سالن هفتم نمایشگاه. راهروهای کناری سالن، محل عرضه و فروش گلیم های دست بافت شهرها و استان های مختلف کشور بود. از کهگیلویه و بویراحمد گرفته تا خراسان شمالی. طرح گلیم های دستباف هر استانی به وضوح با استان دیگر متفاوت است. اگر در بررسی آثار هنری، همیشه نیز اسیر جزییات باشید؛ با کمی دقت حتی تفاوت رنگ ها و جنس را هم متوجه خواهید شد.

صداهای مختلف در سالن می پیچید. یکی درحال قیمت گرفتن و دیگری هم منتظر فیش رسید خریدش ایستاده است. به سمت هر یک از غرفه ها که می روم، غرفه روبرویش چشمک می زند تا به مسیرم ادامه دهم. به راستی که هنر جاذبه دارد. مخصوصا اگر هنر دست ایرانیان باشد. غرفه گلیم ها را که پشت سر می گذارم به غرفه سوزن دوزی های سیستان و بلوچستان می رسم. طرح شال های سوزن دوزی، لباس های آویزان شده از غرفه اغلب بازدیدکنندگان را به خودش جذب می کند. جاسوییچی های منجق دوزی شده روی میز پخش است. مرد جاافتاده ای کنارم می ایستد و می خواهد در انتخاب یک جاکلیدی برای دخترش کمک دهم. همان رنگی که می گویم را هم می خرد.

به دست های دختران فروشنده غرفه که توجه می کنم، طرح حنا بر روی اش حک شده است. می پرسم اهل کجایید؟ می گویند زاهدان. بین رنگ شال هایشان چند دقیقه ای گم می شوم. زاهدان و چابهار را تا حالا از نزدیک ندیده ام. برای همین تصاویر و فیلم هایی که از ساحل چابهار در ذهن دارم را مثل پازل کنار همدیگر می گذارم و خودم را با شال های سوزن دوزی شده در غرفه، در حال گردش در شهرهای سیستان و بلوچستان تصور می کنم. اگر تناسخ واقعی بود، احتمال می دادم در زندگی قبلی دخترکی سیستان و بلوچستانی بوده باشم. داخل غرفه را دور می زنم، خانمی گوشه ای نشسته؛ استوانه پر شده از حنا در دست و درحال پیاده کردن طرحی از حنا بر روی دست یک دختر دیگر است. غرفه سیستان و بلوچستان دقیقا شبیه به خود این استان است. هر گوشه اش کسی مشغول به یک هنر است. اگر چه گرمایش قابل احساس نیست اما شور این خطه از کشور همانگونه و با همان حرارت برقرار است.

پشت سرم غرفه اصفهان است. پر  از ظروف میناکاری شده با رنگ های آبی. انگار کسی یک تکه از آسمان را قرض گرفته و روی ظروف پاشیده بود. رنگ هایش زنده که نه؛ خود زندگی است.

به سمت انتهای سالن می روم. وسط یکی دیگر از لاین های سالن؛ یک قسمت دیگر از جنوب ایران قرار دارد. غرفه لباس های سنتی هرمزگان مرا به سمت یکی دیگر از بنادر نقشه می کشد. نقاب های آویزان از سقف غرفه و لباس های بلند زنانه، لهجه و ریتم بندرعباسی مرا با یکی از طراح لباس های غرفه وارد گفتگو می کند.

تن خودش نیز یکی از همان لباس هاست. روی لباسش طرح دله قهوه عربی است. دله اسم قهوه جوش قهوه های عربی است. می پرسم هنوز بازار لباس های محلی در بندری در میان نسل جدید برقرار است؟ می گوید این دوره به گذشته اش روی خوش نشان داده. برگشته ایم به سنت و لباس های قدیمی مان.

سر برمی گردانم. پشت سرم غرفه ای با تم لباس های کمی ناشناخته تر، توجهم را جلب می کند. خانمی یک کت مانند کت های زمستانی خریده است. متوجه می شوم صاحبان غرفه زن و شوهری مازندرانی هستند که المان لباس های قزلباشی را بر روی لباس های امروزی پیاده کرده اند. بازار خودش را داشت و می شود گفت فروششان در آن دقایقی که کنار غرفه ایستاده بودم هم بد نبود.

به سمت در ورود و خروج سالن راه می افتم. غرفه میناکاری صائبیان نیز یکی از غرفه های ابتدایی است. صائبیان یا منداییان پیروان آیین حضرت عیسی هستند و در خوزستان ساکن هستند. اکثر صائبیان به میناکاری بر روی طلا و نقره معروفند و در همان خوزستان طلا و نقره صائیبان از مرغوب ترین و ارزشمندترین طلا و نقره در بازار هستند. شعارشان پشت سر صاحبان غرفه نیز آدرس هنرشان را داده است.«اهواز؛ شهر ملی مینای صائبی».

کنار این غرفه نیز شهر رفیع یکی دیگر از شهرهای خوزستان که به شهر ملی حصیربافی معروف است؛ غرفه ای کوچک برای عرضه محصولاتش دارد.

به سمت سالن44 می روم. صدا و همهمه در این سالن بیشتر است. ظاهرا صدا از طبقه بالا می آید. خودم را به بالا می رسانم و به سمت صدا می روم. منبع صدا غرفه اداره کل میراث هرمزگان است و درحال اجرای قعده های دورهمی و پایکوبی یکی از شهرهای جزیره قشم هستند. به شکل نیم دایره مردان دشداشه پوش، کنار همدیگر نشسته اند و دست می زنند. کسی در راس مجلس عود می نوازد و یکی دیگر بر روی طبل بندری می کوبد. خانمی وسط می آید و در میکروفون می گوید که قرار است مراسم حنابندان بندر اجرا شود. کسی به عنوان داماد هم یک گوشه ایستاده است. لباس مهمانی عربی؛ دشداشه ای با رنگ قهوه و چفیه ای که با مدل عمانی بسته شده است. شور بندری شان تمام سالن را پر می کند. همه برای تماشا ایستاده اند، کسی فیلم می گیرد و دیگری سعی دارد تا همراه با ریتم و به شیوه خود بندر قشمی ها دست بزند. کنار غرفه هم حجله عروس بندری؛ با رنگ های شاد چیده شده است. دخترها و پسرهای زیادی در ثبت عکس در این غرفه ایستاده اند.

روبروی غرفه اداره کل میراث هرمزگان؛ بخش جذاب و خوش طعم غرفه خوزستان قرار گرفته است. مثل همیشه در تمام دورهمی های خوزستانی، حالا هم در یک دورهمی به وسعت تمام ایران بساط منقل، دله و قهوه خوزستانی هم برقرار است. اگر چه کم رمق تر از سال های قبل اما باز هم صفای خوزستانی را دارد.

با وجود اینکه امروز هوا سرد و برفی است اما باز هم بازدیدگنندگان برای بازدید و خرید از نمایشگاه آمده اند. از نمایشگاه گرشگری و صنایع دستی خارج می شوم. احساس می کنم در این دو ساعت تمام ایران را گشته بودم. بوی بهشت رشت و بندر انزلی را شنیده بودم. کنار بندر شنی ساحل دلوار بوشهر ایستادم. از کنار بازار مرکزی آبادان حصیر خریده ام و در یک مراسم پرشور جزیره قشم هم شرکت کرده ام. در فنجان های گلی یزدی چای نوشیده بودم و حالا با یک بشقاب میناکاری اصفهان، به عنوان هدیه برای یک دوست هم به سمت چابهار در حرکت ام.

انتهای پیام